Wybory prezydenckie 2025. Praktyczny przewodnik dla wyborców. Oto najważniejsze informacje

Wybory prezydenckie 2025. Kiedy odbędzie się pierwsza i druga tura wyborów?

W niedzielę, 18 maja w Polsce odbędą się wybory prezydenckie 2025. Głosowanie będzie możliwe w godzinach od 7:00 do 21:00. Ten sam harmonogram obowiązywać będzie również w przypadku ewentualnej drugiej tury.

Zgodnie z ustawą, aby wybory zakończyły się już w pierwszej turze, jeden z kandydatów musi uzyskać co najmniej 50% oddanych głosów. To sytuacja niezwykle rzadka, aczkolwiek nie niemożliwa. W Polsce miała już miejsce 8 października 2000 roku, gdy 53,9% głosów uzyskał ubiegający się o drugą kadencję, urzędujący wówczas prezydent, Aleksander Kwaśniewski.

Jeśli 18 maja żaden z kandydatów nie uzyska co najmniej 50% głosów (według sondażów sytuacja ta jest niemalże pewna), do drugiej tury wyborów dojdzie w niedzielę, 1 czerwca 2025.

Jak głosować w wyborach prezydenckich? Praktyczny przewodnik dla wyborcy

W wyborach prezydenckich głosuje się poprzez oddanie głosu na jednego z kandydatów, którego nazwisko znajduje się na karcie do głosowania. Wyborca otrzymuje kartę w lokalu wyborczym po okazaniu dokumentu tożsamości i złożeniu podpisu w spisie wyborców.

Głos oddaje się, stawiając znak "X" w kratce przy nazwisku wybranego kandydata. Głos jest nieważny, jeśli wyborca postawi znak "X" przy więcej niż jednym nazwisku lub nie zaznaczy żadnego. W przypadku drugiej tury głosowania, wybór ogranicza się do dwóch kandydatów, którzy zdobyli najwięcej głosów w pierwszym etapie. Wówczas również stawiamy znak „X” przy nazwisku kandydata, na którego chcemy oddać głos.

Cisza wyborcza. Kiedy się rozpoczyna i do kiedy trwa?

W Polsce od 1990 roku cisza wyborcza rozpoczyna się o północy w dniu poprzedzającym dzień głosowania, a kończy się po zakończeniu głosowania (po zamknięciu lokali wyborczych). Zatem w tym roku kampania wyborcza potrwa do 16 maja do godz. 24:00.

Kiedy mówimy o łamaniu ciszy wyborczej? Co grozi za złamanie ciszy wyborczej?

W tym czasie, aż do zakończenia głosowania (do godz. 21.00 w dniu 18 maja) obowiązuje cisza wyborcza – zakazane są wszelkie formy agitacji, rozpowszechnianie materiałów, organizowanie manifestacji czy publikacja sondaży, w tym tzw. exit poll.

W zależności od rodzaju naruszenia, złamanie ciszy wyborczej może skutkować różnymi konsekwencjami prawnymi – od nałożenia grzywny po możliwość orzeczenia kary więzienia. Grzywna przysługuje w przypadku większości naruszeń ciszy wyborczej – zarówno tych świadomych, jak i niezamierzonych.

Przykłady sytuacji, które mogą skutkować grzywną, to przede wszystkim agitacja wyborcza w przestrzeni publicznej (np. rozdawanie ulotek, wieszanie plakatów, organizowanie zgromadzeń), publikowanie postów, komentarzy lub reklam wyborczych w internecie, nieświadome udostępnienie materiałów promujących kandydatów podczas trwania ciszy.

Wysokość grzywny zależy od skali naruszenia i może wynosić od 20 zł do nawet 5 tysięcy złotych. Najsurowsza grzywna – aż do 1 miliona złotych – grozi za publikację wyników sondaży wyborczych przed zakończeniem ciszy, co uznawane jest za poważne wykroczenie mogące wpływać na decyzje wyborców. Przypadki naruszeń ciszy wyborczej można zgłaszać do Państwowej Komisji Wyborczej, policji lub prokuratury.

Kara pozbawienia wolności może zostać orzeczona w wyjątkowo poważnych przypadkach, gdy złamanie ciszy wyborczej prowadzi do destabilizacji procesu wyborczego, istotnych zakłóceń w przebiegu głosowania, celowego działania, które podważa uczciwość wyborów.

Kiedy czas głosowania może zostać wydłużony? Wyjątkowe sytuacje w wyborach prezydenckich

Podstawowe godziny głosowania w wyborach prezydenckich w Polsce to 7:00–21:00, jednak Kodeks wyborczy przewiduje możliwość ich przedłużenia w szczególnych przypadkach. Może do tego dojść, gdy zaistnieją nieprzewidziane, nadzwyczajne okoliczności, które zakłócą przebieg głosowania w danym obwodzie.

Przykładami takich sytuacji są m.in. awaria systemu elektronicznego lub brak prądu, ewakuacja budynku, nagłe problemy organizacyjne, które uniemożliwią rozpoczęcie lub kontynuację głosowania o czasie, zdarzenia losowe – np. powódź, wichura czy inne katastrofy naturalne.

O przedłużeniu głosowania decyduje obwodowa komisja wyborcza, jednak musi to być zgłoszone do Państwowej Komisji Wyborczej, a wyborcy powinni zostać niezwłocznie poinformowani o nowym czasie zamknięcia lokalu wyborczego.

Co istotne, jeżeli głosowanie w jednym z obwodów zostanie przerwane lub unieważnione z powodu nadzwyczajnych zdarzeń, możliwe jest również powtórzenie głosowania w tym obwodzie, co może wpłynąć na termin ogłoszenia wyników wyborów.

Głosowanie korespondencyjne i pełnomocnictwo

Osoby z niepełnosprawnością oraz wyborcy, którzy w dniu głosowania ukończą 60 lat, mogą do 5 maja zgłosić chęć głosowania korespondencyjnego. Wniosek można złożyć w urzędzie gminy – ustnie, pisemnie, telefonicznie lub elektronicznie – dołączając kopię orzeczenia o niepełnosprawności. Pakiet wyborczy dostarczy Poczta Polska najpóźniej sześć dni przed wyborami. Dodatkowo, do 9 maja osoby uprawnione mogą złożyć wniosek o ustanowienie pełnomocnika – nie może nim być kandydat, członek komisji ani mąż zaufania.

Wybory prezydenckie 2025. Jak załatwić bezpłatny transport do lokalu?

Osoby spełniające powyższe kryteria mają także prawo do bezpłatnego transportu do lokalu wyborczego – jeśli w ich gminie nie działa publiczny przewóz pasażerski. Wniosek należy złożyć do 5 maja. Gmina musi poinformować o organizacji transportu do 8 maja, a wyborcy mają otrzymać godzinę dowozu do 15 maja.

W przypadku II tury (1 czerwca) wnioski o transport będzie można składać od 19 do 27 maja.

Wybory prezydenckie 2025. Głosowanie za granicą i na statkach

Wyborcy przebywający za granicą mogą do 13 maja wpisać się do spisu wyborców w wybranym obwodzie zagranicznym. Zgłoszenia można dokonać w formie papierowej, za pośrednictwem e-usługi e-wybory lub mailowo, kontaktując się z odpowiednim konsulem. Osoby ujęte w takim spisie zostaną w nim automatycznie także w przypadku drugiej tury.

Jednak do 27 maja można złożyć wniosek o zmianę miejsca głosowania, a do 29 maja – uzyskać zaświadczenie o prawie do głosowania. Takie same zasady obowiązują również wyborców znajdujących się na polskich statkach morskich – tam wnioski należy kierować do kapitana jednostki.

Wybory prezydenckie 2025. Zmiana miejsca głosowania i zaświadczenie

Każdy wyborca, który w dniu wyborów będzie przebywać poza miejscem zamieszkania, może do 15 maja złożyć wniosek o zmianę miejsca głosowania. Można to zrobić w formie papierowej (w gminie, w której chce się głosować) lub elektronicznie na stronie gov.pl.

Do 15 maja można również wnioskować o zaświadczenie o prawie do głosowania. Dzięki niemu można oddać głos w dowolnym lokalu – w Polsce, za granicą lub na polskim statku. Wniosek składa się osobiście lub przez osobę upoważnioną na piśmie. Wyborca otrzyma dwa zaświadczenia – jedno na I turę, drugie na ewentualną II turę.

Wybory prezydenckie 2025. Kandydaci

Przypomnijmy, że w wyborach prezydenckich 2025 udział bierze 13 kandydatów: Rafał Trzaskowski (KO), Karol Nawrocki (kandydat bezpartyjny wspierany przez PiS), Sławomir Mentzen (Konfederacja), Szymon Hołownia (Polska 2050), Magdalena Biejat (Nowa Lewica), Grzegorz Braun (Konfederacja Korony Polskiej), Joanna Senyszyn (kandydatka niezależna), Adrian Zandberg (Partia Razem), Krzysztof Stanowski (kandydat niezależny), Artur Bartosiewicz (kandydat niezależny), Marek Jakubiak (Wolni Republikanie), Maciej Maciak (Ruch Dobrobytu i Pokoju) i Marek Woch (Bezpartyjni i Samorządowcy).