Szkoła pod lupą MEN: nowe przepisy o frekwencji, prawach ucznia i karach

Nowe przepisy o frekwencji – koniec z nieobecnościami bez granic

W wykazie prac legislacyjnych rządu pojawiła się zapowiedź nowelizacji ustawy Prawo oświatowe oraz niektórych innych ustaw. Za projekt odpowiada Ministerstwo Edukacji Narodowej, które planuje przyjęcie nowych regulacji w drugim kwartale 2025 roku.

Jednym z kluczowych punktów zmian są przepisy dotyczące frekwencji. Obecnie uczeń może mieć do 50 proc. nieusprawiedliwionych nieobecności i nadal zostać dopuszczonym do klasyfikacji. MEN planuje wprowadzić istotne ograniczenia:

Aktualny próg pozwala przecież być nieobecnym w co drugi dzień zajęć szkolnych. Jest to zdecydowanie zbyt dużo, ponieważ częste nieobecności ucznia sprawiają, że nie nadąża on z przerabianym materiałem, w konsekwencji czego w jego wiedzy oraz umiejętnościach narastają luki, które w dalszych latach edukacji mogą być trudne do uzupełnienia" – czytamy w uzasadnieniu projektu.

Zgodnie z propozycją, niespełnianie obowiązku szkolnego będzie definiowane jako nieusprawiedliwiona nieobecność na co najmniej 50 proc. zajęć w ciągu miesiąca lub 25 proc. w skali roku. Przekroczenie tych progów ma skutkować nieklasyfikowaniem ucznia bez możliwości przystąpienia do egzaminu klasyfikacyjnego.

Usprawiedliwienia – tylko z konkretnym powodem

MEN nie rezygnuje z dotychczasowego sposobu usprawiedliwiania nieobecności przez rodziców uczniów niepełnoletnich, jednak podkreśla, że:

Usprawiedliwienie nieobecności powinno zawierać jej powód".

Szczegóły – takie jak termin, forma i sposób dokumentowania – będą określane przez szkoły w statutach.

Rady szkół i rzecznik praw ucznia – nowa struktura decyzyjna

Nowelizacja zakłada również wprowadzenie obowiązku tworzenia rad szkół lub placówek oświatowych, w skład których wejdą w równej liczbie uczniowie, rodzice i nauczyciele. Ich kompetencje będą szerokie – od wyboru Szkolnego Rzecznika Praw Ucznia, po opiniowanie planów pracy szkoły.

Na poziomie centralnym powołany zostanie Krajowy Rzecznik Praw Uczniowskich.

Będzie powoływany przez ministra edukacji w drodze konkursu na cztery lata i będzie mógł pełnić tę funkcję przez dwie kadencje" - czytamy.

Dodatkowo powołani zostaną wojewódzcy i samorządowi rzecznicy – ci ostatni będą tworzeni fakultatywnie przez samorządy. Z obowiązku tworzenia rad szkół wyłączone zostaną jedynie placówki, w których nie jest możliwe wyłonienie reprezentacji rodziców lub uczniów – np. szkoły przyszpitalne.

Katalog praw i wolności ucznia – nowy rozdział w ustawie

Reforma przewiduje również wprowadzenie nowego rozdziału ustawy zatytułowanego "Prawa, wolności i obowiązki uczniowskie oraz organy ochrony praw i wolności uczniowskich". Wśród najważniejszych propozycji znajdują się prawa do:

• poszanowania godności,
• prywatności (w tym danych osobowych, informacji medycznych i wizerunku),
• rzetelnej edukacji,
• równego traktowania,
• kształtowania własnego wyglądu,
• rozwijania zainteresowań i udziału w konkursach,
• bezpiecznych i higienicznych warunków nauki,
• wolności wyznania, sumienia i przekonań,
• wolności od przemocy i dyskryminacji.

Szkoły będą mogły ten katalog rozszerzać, ale nie zawężać.

Obowiązki i kary – precyzyjne zapisy zamiast uznaniowości

Wraz z określeniem praw, ustawa precyzyjnie wskaże również obowiązki ucznia, m.in.:

• uczęszczanie na zajęcia,
• przestrzeganie statutu szkoły,
• przygotowywanie się do lekcji,
• szanowanie innych członków społeczności szkolnej,
• przestrzeganie zasad dotyczących stroju i korzystania z urządzeń elektronicznych.

W przypadku naruszeń wprowadzony zostanie katalog kar, w tym:

• upomnienie pisemne,
• nagana pisemna (z możliwością ostrzeżenia),
• przeniesienie ucznia do innej szkoły (dla objętych obowiązkiem szkolnym),
• skreślenie z listy uczniów (dla pełnoletnich).

Projekt zawiera również procedurę odwoływania się od kar, co stanowi element ochrony prawnej ucznia.

Więcej niezależności dla pełnoletnich uczniów

Projekt nowelizacji uwzględnia także sytuację uczniów pełnoletnich, którzy będą mogli skorzystać z instytucji sprzeciwu. Dzięki niej będą mogli złożyć oświadczenie o braku zgody na informowanie rodziców o ich ocenach czy postępach w nauce.

MEN chce również objąć nauczycieli i pracowników pedagogicznych statusem funkcjonariusza publicznego, nie tylko "podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych", ale również poza szkołą. Dzięki temu ich ochrona prawna będzie znacznie większa niż dotychczas.

Rewolucja w polskiej szkole?

Planowana nowelizacja Prawa oświatowego to jedna z najbardziej kompleksowych reform ostatnich lat. Łączy ona zaostrzenie odpowiedzialności uczniów z rozszerzeniem ich praw i wolności, wprowadza przejrzyste zasady działania szkół oraz nowe mechanizmy nadzoru i wsparcia.

Jeśli projekt zostanie uchwalony, nowa rzeczywistość szkolna wejdzie w życie szybciej, niż się spodziewamy.

Oprac. Jakub Sadkowski, źródło: PAP.