Palanyca to jeden z kulinarnych symboli Ukrainy. Ten pszenny chleb wypieka się tam od stuleci. Symbolizuje gościnność i szczęście, a obejście z nim pól miało zapewnić obfite plony. Pieczywo jest w Ukrainie tak cenione, że trafiło nawet na znaczki pocztowe! Jego nazwa pochodzi od słowa palić i nawiązuje do przypieczonej skórki chleba. Palanycą karmiły się dziesiątki pokoleń Ukraińców, a dziś temu wypiekowi można przypisać kolejną wielką zasługę - pomaga w walce przeciwko Rosji. Nie chodzi jednak o zaprowiantowanie żołnierzy, lecz o... działania wywiadowcze! Palanyca jest bowiem ukraińskim szyboletem. Więcej na ten temat przeczytacie w dalszej części naszego artykułu.
Co to jest szybolet?
Słowo palanyca pełni dziś w Ukrainie rolę szyboletu. Co to jest? Mówiąc najprościej, chodzi o słowo z charakterystyczną dla danego języka głoską. Szybolet pochodzi z hebrajskiego i oznacza "powódź", "strumień" lub "kłos". Znalazło ono zastosowanie w czasie wojen Gileadczyków i Efraimitów opisanych w Starym Testamencie. Efraimici wymawiali słowo inaczej, niż Gileadczycy, co pozwalało tym drugim na zidentyfikowanie i zabicie wrogów:
Następnie Gileadczycy odcięli Efraimitom drogę do brodów Jordanu, a gdy zbiegowie z Efraima mówili: "Pozwól mi przejść", Gileadczycy zadawali pytanie: "Czy jesteś Efraimitą"? - A kiedy odpowiadał: "Nie", wówczas nakazywali mu: "Wymówże więc Szibbolet". Jeśli rzekł: Sibbolet - a inaczej nie mógł wymówić - chwytali go i zabijali u brodu Jordanu.
"Powiedz palanyca"
Historia szyboletów jest długa, a palanyca pisze jej kolejny rozdział. Chleb jest popularny również w Rosjli, lecz tam artykulacja słowa jest inna. Ma to znaczenie w sytuacjach, gdy Ukraińcy chcą się dowiedzieć, czy mają do czynienia z rodakiem czy z wrogiem. Prowokując lub namawiając do wypowiedzenia "palanyca", mogą wychwycić różnicę w wymowie. Taką metodę rozpoznania szpiegów stosuje się też na wysokim szczeblu. Gdy Premier Ukrainy Denys Szmyhal dowiedział się, że Ben Wallace odebrał telefon od człowieka podającego się za szefa ukraińskiego rządu, zalecił brytyjskiemu ministrowi obrony, by następnym razem poprosił rozmówcę o wymówienie nazwy ukraińskiego pieczywa.
