Nagroda Nobla w dziedzinie literatury. Kto otrzymał najwyższe wyróżnienie dla pisarzy?

Literacka nagroda Nobla 2022. Wyróżnienie dla wybitnych pisarzy i pisarek

Na godzinę 13:00 w czwartek, 6 października zaplanowano ogłoszenie laureata tegorocznej nagrody Nobla w dziedzinie Literatury. Przyznawany od 121 lat literacki Nobel jest najważniejszym wyróżnieniem w świecie pisarstwa. Co ciekawe, siedem razy nie wyłoniono laureata. Ostatni raz stało się tak w 2018. Akademia noblowska ogłosiła decyzję dopiero rok później - nagroda nobla 2018 powędrowała do Olgi Tokarczuk, a za rok 2019 do Austriaka Petera Handke. Podwójnego Nobla w całej historii nagrody przyznawano poza tym jeszcze trzy razy. Warto dodać, że wśród 118 nagrodzonych pisarzy znalazło się tylko 16 kobiet. Nagroda Nobla w dziedzinie literatury trafiała też do twórców z naszego kraju. Polscy nobliści to sześć ważnych nazwisk.

Polscy nobliści literaccy

Pierwszym Polakiem z literacką Nagrodą Nobla został w 1905 roku Henryk Sienkiewicz. Po nim, w 1924 laureatem został Władysław Reymont. Isaac Bashevis Singer, który urodził się w Polsce i opisywaniu swoich wspomnień z rodzinnego kraju poświęcił literacką karierę, dostał nagrodę w 1978. W 1980 roku literackiego Nobla otrzymał Czesław Miłosz. W 1996 wyróżnienie odebrała Wisława Szymborska. Ostatnim Noblem cieszyliśmy się po gali w 2019, kiedy nagrodę za poprzedni rok przyjęła Olga Tokarczuk.

Faworyci do literackiego Nobla 2022. Te nazwiska wymieniano najczęściej

Lista kandydatów do literackiej Nagrody Nobla jest dość długa, lecz uwaga specjalistów skupia się zwykle tylko na kilku nazwiskach. Tak jest i w tym roku. 

Dziś często mówi się o nagrodzie w kontekście wojny w Ukrainie. W marcu Komitet Nauk o Literaturze Polskiej Akademii Nauk wysunął kandydaturę ukraińskiego pisarza Serhija Żadana. "Żadan – jeden z najwybitniejszych poetów Ukrainy i znakomity prozaik, tłumaczony i nagradzany na świecie jest w naszej opinii pisarzem noblowskiej miary. Jego głos jako poety pozostaje od lat szczególnie ważny dla Ukraińców” – napisali w imieniu komitetu jego przewodnicząca prof. Anna Łebkowska oraz prof. Paweł Próchniak. Warto dodać, że Serhij Żadan obecnie przebywa w Charkowie, gdzie czynnie wspiera siły walczące z Rosjanami. Zgłoszenie Ukraińca do Nagrody Nobla ma jednak wyłącznie symboliczne znaczenie. Regulamin Szwedzkiej Akademii przewiduje bowiem zamknięcie listy kandydatów do końca stycznia.

Literacki Nobel 2022 może jednak trafić w ręce innych przeciwników dyktatury Kremla. Taką kandydatką jest Rosjanka Ludmiła Ulicka, znana z krytyki polityki Putina. Ulicka pojawiała się już w poprzednich latach w zestawieniach twórców mających szanse na Nobla.

Akademia Szwedzka często kieruje uwagę czytelników na inne rejony. Tak stało się przed rokiem, gdy nazwisko laureata - Abdulrazak Gurnah - niewiele mówiło nawet krytykom literackim. Dwa lata wcześniej Nagroda Nobla w dziedzinie literatury trafiła w ręce Louise Glück, która też nie należy do mainstreamu literatury.

Wielu obserwatorów twierdzi, że literacki Nobel 2022 trafi do kogoś bardziej znanego. Może to być między innymi Joyce Carol Oates, Haruki Murakami, Michel Houellebecq, Salman Rushdie, czy Annie Ernaux. Możliwe jest też, że nagroda trafi do kogoś z "weteranów" listy kandydatów: syryjskiego poety Adonisa, Milana Kundery, Norwegów Jona Fosse i Karla Owe Knausgårda, irańskiego dysydenta Shahrnusha Parsipura, Węgra László Krasznahorkaia, mieszkającego w Szwecji Kurda Salima Barakata, kanadyjskiej poetki Anne Carson lub Kenijczyka Ngũgĩ wa Thiong’o, który podjął świadomą decyzję, żeby tworzyć nie w języku angielskim, lecz swoim rodzimym dialekcie gikuyu, tłumacząc to pragnieniem "dekolonizacji literatury". Literacki Nobel jeszcze nigdy nie trafił do Afrykanki. Wysoko ocenia się więc szanse rwandyjskiej pisarki Scholastique Mukasongi.

Kogo zaś najczęściej typuje się do literackiego Nobla 2022? Największe szanse w tym roku mają Michel Houellebecq, Salman Rushdie, Ngũgĩ wa Thiong’o i Stephen King.

Kto dostał literackiego Nobla 2022?

Ogłoszenie laureata Nagrody Nobla 2022 w dziedzinie literatury zaplanowano na 13:00 czasu Polskiego. Laureatką nagrody została Annie Ernaux. To francuska pisarka, która często wymieniana była wśród faworytów. "Za odwagę i kliniczną ostrość, z jaką odkrywa korzenie, wyobcowanie i zbiorowe ograniczenia osobistej pamięci" - brzmi uzasadnienie przyznania Nagrody Nobla dla Annie Ernaux. Sylwetkę noblistki przedstawiliśmy tutaj.