Kult jednostki, państwowa święta księga, delegalizacja rozrywki i niesamowite bogactwo na ulicach stolicy - tak wygląda Turkmenistan, państwo powstałe po rozpadzie ZSRR. Do dziś na realia życia w tym kraju cieniem kładzie się pierwszy prezydent, który wprowadził szereg interesujących zmian. Turkmenistan budzi nie tylko zaciekawienie, ale swoim wyizolowaniem i abstrakcyjnością - także niepokój wśród pasjonatów niepopularnych kierunków turystycznych. Przygotowaliśmy o nim pięć ciekawostek.
1. Saparmurat Nijazow - "ojciec wszystkich Turkmenów"
Ostatni komunistyczny lider Turkmenistanu został jego pierwszym prezydentem - w wyborach w 1992 roku poparło go oficjalnie 99,5% osób przy frekwencji na poziomie 99,8%. W czasie swoich rządów napisał on "Ruhnamę" - świętą księgę stanowiącą połączenie zasad islamu z turkmeńską fikcją historyczną i koloryzowanym życiorysem wodza. Na krótko przed śmiercią w 2006 roku Nijazow, okrzyknięty "Turkmenbaszą", czyli "ojcem wszystkich Turkmenów", powiedział, że trzykrotne przeczytanie książki gwarantuje zbawienie.
Za jego rządów zdelegalizowano posiadanie długich włosów i zarostu oraz złotych zębów, działanie cyrków, a także balet, który polityk uważał za bezbożne popisy seksualne. Dziś w Turkmenistanie, wśród licznych pomników, najczęstsze są posągi właśnie Turkmenbaszy, oczywiście złote.
2. Darmowe paliwo?
Znaczna część ludności Turkmenistanu pracuje w rolnictwie, choć terytorium jest w ok. 3/4 pustynne. Nie przeszkadza to władzom w skupianiu się na nie do końca opłacalnej polityce handlu paliwami. W tej kwestii państwo jest uzależnione od Rosji, gdzie eksportuje większość wydobytego gazu.
Pomimo zdarzających się regularnie braków, energia dla obywateli jest oficjalnie darmowa. Do 2030 roku państwo zakłada bezpłatne dostawy wody, prądu, gazu i soli dla wszystkich swoich mieszkańców. Darmowa jest także benzyna: wydawana na kartki wszystkim posiadaczom samochodów, w ilości 120 litrów na miesiąc.
Zobacz też: Zjednoczone Emiraty Arabskie to świetny kierunek na majówkę. Oto miejsca, które cię zachwycą
3. Nie jedź do Turkmenistanu, jeśli masz czarne auto
Według lokalnych przekonań, tylko jasne kolory przynoszą w życiu szczęście i dobrobyt. Z tego powodu bardzo duża część turkmeńskich budynków, a zwłaszcza w stolicy - Aszchabadzie, jest biała. Popularnością wśród członków zamożniejszej klasy cieszy się jasny marmur, którym wyłożone są m.in. lotnisko i największe hotele.
Od 2014 roku nielegalne są przyciemniane szyby, natomiast w roku 2018 władze zakazały posiadania ciemnych samochodów. Legalne jest poruszanie się tylko autami polakierowanymi na jasno, a najlepiej na biało. Ceny zmiany pokrycia pojazdów są w Turkmenistanie tak wysokie, że część mieszkańców poradziła sobie chałupniczymi metodami, a część - zrezygnowała z używania własnych aut, by nie ryzykować wysokich kar.
4. "Druga Korea Północna"
W światowych zestawieniach dotyczących poziomu wolności obywatelskich, przestrzegania praw człowieka czy wolności słowa i prasy, Turkmenistan radzi sobie fatalnie. Często jest porównywany do Korei Północnej, jeśli chodzi o poziom izolacji od reszty świata i skupienia się na wewnętrznej ideologii politycznej.
W najnowszym rankingu "Freedom in the World" fundacji Freedom House zajmuje ostatnie miejsce na świecie wśród niepodległych państw, wygrywając tylko z Tybetem i terytoriami okupywanymi przez Rosję. Turkmenistan otrzymał 0 na 40 punktów pod względem praw politycznych i 1 na 60 punktów pod względem praw cywilnych. Z kolei we "Wskaźniku wolności prasy", w 2024 roku zajął 175. miejsce na 180 państw.
5. Wrota Piekieł - pamiątka po ZSRR
Jednym z osobliwych miejsc w pełnym absurdów kraju jest miejscowość Derweze. Wieś leży na terenie pustyni Kara-kum, ok. 250 km od stolicy. W 1971 roku sowieccy inżynierowie niechcący wydrążyli szyb do podziemnej komory wypełnionej gazem. Doszło do wybuchu, który wywołał ogromny pożar. Z wydobywającymi płomieniami nie poradzili sobie strażacy, dlatego postanowiono poczekać, aż zjawisko samo ustanie po kilku dniach czy tygodniach.
Pożar jednak nie ugasł i utrzymuje się nieprzerwanie aż do dziś, od niemal 55 lat. Nietypowy problem na turkmeńskiej pustyni stał się symbolem sowieckich wpływów w regionie. Po latach od rozpadu imperium pożar nazwany Wrotami Piekieł nadal przypomina o tym, że choć czasy się zmieniły, Turkmenistan nadal jest dziwnym, zamkniętym i pod wieloma względami - zacofanym miejscem.
