Spis treści
- Wergiliusz - Eneida: najważniejsze informacje
- Wergiliusz - Eneida: streszczenie
- Wergiliusz - Eneida - opracowanie
O „Eneidzie” można powiedzieć wiele. Bez wątpienia jest to utwór uważany za najwybitniejszy w całym dorobku Wergiliusza. Poeta pisał go przez dziesięć lat swojego życia i teoretycznie nie ukończył Dlaczego? Otóż Wergiliusz zmarł. Nie było by w tym nic dziwnego, gdyby nie fakt, że zanim to odszedł z tego świata, nakazał spalić dzieło, jeśli nie uda mu się go dokończyć. Z racji tego, że „Eneida” była pisana na zamówienie cesarza Oktawiana Augusta, nie doszło do spełnienia ostatniej woli zmarłego. Ba, cesarz August uznał, że to dzieło jest całkiem, całkiem i summa summarum nakazał je wydać. Nie ma się co dziwić. Każde zlecenie ma swoje określone wymagania, tak też było i w tym przypadku. „Eneida” miała być patriotyczna, a jej zadaniem było przedstawić legendę założenia Rzymu.
Jednak znaleźli się i tacy, którzy uważają, że „Eneida” to po prostu gorsza kontynuacja dzieł Homera, czyli „Iliady” i „Odysei”. W utworze Wergiliusza wiele jest nawiązań i podobieństw do eposów Homera. Niemniej „Eneida” stała się rzymską epopeją narodową, więc coś w niej musi być.
Wysłuchaj naszego opracowania do końca, a dowiesz się, jakie przygody czekały na bohatera „Eneidy” i jak zbudowany jest poemat epicki. Zacznijmy jednak od podstaw, bez których ani kroku dalej.
Wergiliusz - Eneida: najważniejsze informacje
Wydarzenia opisane w „Eneidzie” obejmują siedem lat. Rozpoczynają się w chwili porażki Troi z Grekami (dla przypomnienia: chodzi tutaj o wprowadzenie konia trojańskiego do miasta i puszczenia dosłownie wszystkiego z dymem) do chwili, aż Eneasz trafia do miejsca docelowego swojej wędrówki, czyli Italii.
Można powiedzieć, że utwór składa się z dwóch części: ksiąg od pierwszej do szóstej oraz od siódmej do dwunastej. Część pierwsza skupia się na wędrówce Eneasza po jego ucieczce z podbitej przez Greków Troi, co, jak już może ci się kojarzyć, przypomina bardzo „Odyseję”. Część druga zaś zawiera opisy bitew i wojen na terenie Italii. Tutaj z kolei możemy mieć silne skojarzenie z drugim utworem Homera, czyli „Iliadą”.
Poznaj teraz najważniejsze postaci. Trochę ich jest, więc nadstaw uszu i skup się.
- Eneasz – to główny bohater, przyszły założyciel Rzymu. Ucieczką z Troi rozpoczyna swoją wędrówkę. Rozkochuje w sobie Dydonę, po czym ją porzuca. Ostatecznie poślubił Lawinię, zabijając wcześniej Turnusa. Bardzo przypomina bohatera „Odysei”, czyli Odyseusza.
- Dydona – to królowa, która zakochuje się w Eneaszu. Popełnia samobójstwo na wieść o tym, że główny bohater ją opuszcza, by spełnić przepowiednię.
- Jowisz – to najwyższy bóg, odpowiednik Zeusa z mitologii greckiej. Wielokrotnie ratuje Eneaszowi skórę, zwłaszcza kiedy boginie się pokłócą.
- Wenus – trzyma kciuki za wędrówkę Eneasza, pomaga mu, podmienia jego syna na amora, by Dydona się w nim zakochała.
- Neptun – już na początku ratuje Eneaszowi skórę, poskramiając wiatry na morzu.
- Junona – jej ulubionym miastem jest Kartagina, dlatego często przeszkadza w wędrówce Eneaszowi. Wie, że jeśli uda mu się dotrzeć na miejsce, to jej ukochane miasteczko padnie.
- Turnus – to niedoszły mąż Lawini, ginie zabity przez Eneasza.
- Latinus – to król Lacjum, ojciec Lawini, oddaje rękę córki Eneaszowi.
- Lawinia – czyli córka Latinusa, niedoszła żona Turnusa, ostatecznie żyje z głównym bohaterem, który zdobył jej rękę w pojedynku.
Pamiętaj również, że w „Eneidzie” dużą rolę odgrywają bogowie. O ile w przypadku „Iliady” i „Odysei” poznawaliśmy bogów greckich, o tyle w poemacie Wergiliusza poznajemy bogów rzymskich. Musisz wiedzieć, że Rzymianie wiele zapożyczali od Greków. Nie były to tylko proste kulturowe rzeczy, ale również najwyższe bóstwa. Nie mogło być jednak tak, że całkowicie będą papugować sąsiadów. Trochę pozmieniali. Właśnie dlatego na Zeusa mówimy Jowisz, na Herę – Junona, na Afrodytę – Wenus, na Posejdona – Neptun, na Atenę – Minerwa, na Hadesa – Pluton, a na Hefajstosa – Wulkan. Jak sam widzisz, zmieniło się tylko imię.
Wiedząc już co nieco na temat Wergiliusza i jego „Eneidy”, jesteś już gotowy do rozpoczęcia kolejnej podróży. Trzymaj się mocno, ponieważ tym razem będziesz towarzyszył samemu założycielowi Rzymu. W drogę!
Wergiliusz - Eneida: streszczenie
Eneida rozpoczyna się od przepowiedni: „Nie bójcie się, jeśli usłyszycie bębny w tle. To tylko odgłosy Tartaru, który znajduje się pod moim oknem”. Przepowiednia ta jest optymistyczna, ponieważ zapewnia, że Troja przetrwa inwazje Greków i będzie kontynuować swoje dziedzictwo w Italii, czyli Rzymie. Taka obietnica nie podoba się bogini Junonie, ponieważ wie, że wtedy dojdzie do zniszczenia Kartaginy, a ona do tego miasta ma słabość. No i w ten sposób pojawiają się już pierwsze sprzeczki między bogami.
Księga I
Zła i obrażona na cały świat Junona rozkazuje Eolowi wzburzyć silne wiatry, by zniszczyć okręty Eneasza, któremu udało się zbiec z Troi. A jak? O tym dowiemy się z następnych ksiąg. Na razie Eneasz walczy z żywiołem, który na szczęście zostaje poskromiony przez Neptuna. Dzięki pomocy boga mórz Eneasz dobija z załogą do Afryki, a konkretnie do Libii. Tam ledwo schodzą ze statku, a już bawią się wedle powiedzenia: „hulaj dusza, piekła nie ma”. Są tańce, suta uczta, a nawet zostaje zorganizowane polowanie! Po skorzystaniu ze wszystkich atrakcji udaje im się w końcu dotrzeć do Kartaginy. Poznają tam królową Dydonę, która zaprasza ich na ucztę. Chłopaki więc znowu jedzą, bawią się i tańczą. W trakcie hulańców na parkiecie Wenus korzysta z nieuwagi załogi i usypia syna Eneasza, podstawiając na jego miejsca amora. Mały amator miłości sprawia, że Dydona zakochuje się w naszym podróżniku i robi wszystko, by ten z nią został. Jednocześnie Wenus zabezpiecza ekipę żeglarzy przed ewentualnym niebezpieczeństwem. Eneasz zaczyna opowiadać swoją historię.
Księga II
Wergiliusz postanawia zapewnić czytelnikom trochę powtórki z rozrywki i opisuje wydarzenia z Troi. Pojawia się ciekawa kwestia dotycząca konia trojańskiego. Kiedy Trojanie zorientowali się, że greckie okręty zniknęły, zaczęli spacerować poza murami swojego miasta. Wtedy zauważyli wielkiego konia, któremu towarzyszył pewien Grek – zapewniał on, że koń przyniesie im szczęście, dlatego Trojanie długo się nie zastanawiając, wprowadzili go do środka. Dalej już chyba nie trzeba mówić, co się wydarzyło – mord, rzeź niewinnych, pożoga, zniszczenie. Eneasz próbował walczyć i ratować swoje miasto, kiedy jednak zauważył śmierć króla Priama, zrezygnował z nierównego pojedynku i postanowił uciekać. Lawirując między płonącymi domami i trupami ścielącymi ulice, pobiegł po swojego ojca, żonę oraz syna. Niestety kobieta zapodziała się w trakcie ewakuacji. Jakby to powiedzieć… Po prostu się zgubiła. Eneasz próbował jej szukać, ale jedyne, na co trafił, to zjawa żony, od której usłyszał, że nie ma sensu szukać ukochanej, bo i tak jej nie znajdzie, powinien więc jak najszybciej uciekać.
Księga III
Eneasz rozpoczyna swoją wędrówkę. Spotyka harpię Kelajno, od której słyszy następującą przepowiednię: jego i jego ludzi czeka tak wielki głód, że zjedzą nawet stoły. Po takim posiłku główny bohater ma rozpoznać swoją ojczyznę. Następnie Eneasz ląduje na Epirze, gdzie spotyka się z kolejną wróżbą, która mówi, że jego nowym domem będzie Italia. To właśnie to miejsce, o którym mówiła harpia w przepowiedni o stołach. Ostatecznym przystankiem podróży okazuje się Sycylia.
Księga IV
Znowu wracamy na ucztę u Dydony. Cała księga czwarta skupia się na romansie królowej z naszym bohaterem, który wspierają bogowie. Wenus zgadza się na propozycję Junony, by ich zjednoczyć. Jest to chytry plan ze strony królowej niebios, bo jeśli się powiedzie, to Eneasz nie dotrze na miejsce i Kartagina nie zostanie zniszczona. Jowisz niestety twardą męską ręką sprzeciwił się temu planowi. Z pomocą Hermesa przypomniał Eneaszowi o obowiązku związanym z przepowiednią i ten, chcąc nie chcąc, wyruszył w dalszą drogę. Królowa Dydona próbowała zatrzymać go na wszelkie sposoby, lecz nasz bohater nie dał się przekonać. Wstał, wyszedł i tyle go widzieli. Dydona zrozpaczona takim rozwojem sytuacji postanawia popełnić samobójstwo i przebija się mieczem na płonącym stosie. Umierając, przeklina jeszcze Eneasza i cały jego naród.
Księga V
Znowu się bawimy! A raczej Eneasz u króla Acestesa na Sycylii. Zorganizowane zostały igrzyska ku uciesze wszystkich podróżników. Jednak pojawia się mały problem. Kobiety pływające w załodze Eneasza zostają podburzone przez Junonę. Mają dość tej włóczęgi, chcą się zatrzymać w jednym miejscu i zacząć żyć pełną piersią. Decydują się więc na spalenie floty z nadzieją na to, że wtedy osiądą na Sycylii i tutaj odnajdą nowy dom. Jowisz jednak zauważa, co się dzieje i zsyła deszcz, by uratować część statków. Ekipa Eneasza zostaje podzielona: jedni postanawiają zostać na Sycylii, pozostali pakują się na ocalałe łodzie i wyruszają w morze.
Księga VI
Znajdujemy się na Kume, gdzie Eneasz postanawia odwiedzić wróżkę i dowiedzieć się, co dalej z jego życiem. Sybilla zaprasza go do Tartaru (czyli Hadesu) i opisuje to miejsce bardzo szczegółowo, co przeraża naszego podróżnika. Docierają do Charona, który widząc złotą gałązkę, od razu decyduje się ich przewieźć na drugi brzeg. Wróżka usypia Cerbera i wreszcie dociera z Eneaszem do miejsca, gdzie przebywają samobójcy oraz nieszczęśliwie zakochani. Właśnie tutaj wylądowała Dydona. Następnie Eneasz trafia do Elizjum, czyli miejsca, gdzie zmarli są szczęśliwi. Spotyka tam swojego ojca, a także dusze jeszcze nienarodzone takich bohaterów jak Romulus, Cezar czy Oktawian August.
Księga VII
Eneasz dobija do brzegu i ląduje w Lacjum, gdzie rządzi król Latinus. Ma on piękną córkę Lawinię, która rzekomo ma wyjść za cudzoziemca. Przynajmniej tak mówi przepowiednia. I jak to zazwyczaj w takich chwilach bywa, Eneasz, przystojny cudzoziemiec, napotyka na Turnusa, króla sąsiedniego plemienia, który miał właśnie poślubić Lawinię… Ale zanim dojdzie do pojedynku między panami, Trojanie urządzają ucztę, po której zjadają własne stoły. Właśnie w tym momencie przepowiednia się wypełniła – Eneasz dotarł do celu. A o co chodzi z tymi stołami, zapytasz? To podpłomyki, coś w rodzaju jadalnych talerzy, na których żeglarze rozłożyli sobie potrawy. Po zabawie następują budowa osiedla, umocnienie brzegu i wizytacja u króla, który obiecuje Eneaszowi rękę swojej córki. Taka sytuacja nie podoba się Junonie, która ponownie próbuje pokrzyżować plany naszemu bohaterowi. Podburza Turnusa, by wyruszył z wojskiem na Eneasza.
Księgi VIII, IX, X, XI
To opis walk między Trojanami a wojskami Turnusa. Eneasz dostaje zbroję, którą wykuwa dla niego sam Wulkan. W jej skład wchodzi tarcza, która obrazuje przyszłość Italii (coś w stylu tarczy Achillesa z „Iliady”, którą wykuł Hefajstos). Kobiety znowu się kłócą, a Jowisz ponownie stara się łagodzić konflikty. W końcu po wielu bitwach zwaśnione strony decydują się na dwudniowy pokój celem pochowania zmarłych. Pokój ten przedłuża się do dwunastu dni. Król Latinus się miesza i chce zawieszenia broni na stałe, ale Turnus nie zgadza się na to.
Księga XII
Ostatnia księga musi mieć mocne zakończenie – w tym wypadku jest ono żywcem ściągnięte z „Iliady”. Panowie walczą o kobietę. Turnus staje do walki z Eneaszem na śmierć i życie, bez ingerencji wojsk. Żołnierze mają tylko stać i patrzeć, jak ich dowódcy naparzają się mieczami. Niestety znowu Junona miesza się w nie swoje sprawy i tym razem podburza siostrę Turnusa. Wywiązuje się walka, Latinus wieje gdzie pieprz rośnie, Eneasz zostaje ranny. Na szczęście ratuje go Wenus. Turnus jak tylko może, unika walki, więc podróżnik podpala miasta Latynów. Przeciwnik mięknie i decyduje się podnieść rękawicę. Jednak w pojedynku biorą udział boginie: Junona pomaga Turnusowi, a Wenus Eneaszowi. A jak to mówią, gdzie kucharek sześć… Na szczęście na miejscu zjawia się Jowisz, który odsyła panie do kąta i przypomina wszystkim, że to Eneasz jako potomek Trojan ma stać się panem Italii. Turnus przegrywa pojedynek, jednak nie chce umierać,. Prosi Eneasza o litość, lecz nadaremno. Eneasz zwycięża i zabija przegranego. Zostaje nowym panem Italii, a Lacjum staje się jego nową ojczyzną.
Wergiliusz - Eneida - opracowanie
„Eneida” przedstawia historię Eneasza, bohatera trojańskiego, który ucieka z pogrążonego w pożodze miasta w celu odnalezienia miejsca na nową ojczyznę. W swej wędrówce wspierają go bogowie, oprócz bogini Junony, która wszelkimi sposobami stara się uprzykrzyć mu życie. Ostatecznie Eneasz ląduje w Lacjum, poznaje tam piękną Lawinię i zabija Turnusa, jej niedoszłego męża.
Postaraj się zapamiętać, że „Eneida” to poemat epicki. Napisany został heksametrem, podobnie jak dzieła Homera. Składa się z dwunastu ksiąg, które w pierwszej połowie opisują wędrówkę głównego bohatera, a w drugiej intrygi, walki oraz bitwy.
Mimo tak wielkiej inspiracji dziełami Homera trzeba przyznać, że „Eneida” jest swego rodzaju dziełem oryginalnym. Wergiliusz zaczerpnął wszystko, co najlepsze z „Iliady” i „Odysei” i wrzucił to do jednego dzieła, jakim jest opowieść o Eneaszu. Podobieństw jest wiele, począwszy od tułaczki, przez gniew i wsparcie bogów, walkę o kobietę czy rzeź na końcu utworu. Nawet opis tarczy Eneasza jest jakby żywcem wyjęty z „Iliady”. Różnica polega na tym, że o ile Homer na tarczy umieścił codzienne życie Greków, o tyle Wergiliusz przedstawiał Rzym jako wszechpotężny. Wszystko to jednak było pobożnym życzeniem, bo kiedy Eneasz walczył ze swoją tarczą, to o Rzymie jeszcze nikt wtedy nie myślał. Miasto to powstało bowiem później.
