W życiu zawodowym zdarzają się sytuacje, kiedy pracownik nie może pojawić się w pracy z powodu nieprzewidzianych okoliczności. W takich przypadkach pomocny jest urlop na żądanie, regulowany przepisami Kodeksu pracy. W artykule znajdziesz szczegółowe informacje na temat zasad przyznawania urlopu na żądanie, jego wymiaru, płatności oraz wyjątków, w których pracodawca może odmówić jego udzielenia.
Co to jest urlop na żądanie?
Urlop na żądanie to forma urlopu wypoczynkowego, która pozwala pracownikowi wziąć wolne w nagłych przypadkach. W 2025 roku nadal przysługują 4 dni urlopu na żądanie w ciągu roku kalendarzowego, które są odliczane od ogólnej puli dni urlopu wypoczynkowego (22 lub 26 dni w zależności od stażu pracy).
Zgodnie z Kodeksem pracy pracownik ma obowiązek zgłoszenia potrzeby urlopu najpóźniej w dniu jego rozpoczęcia, najlepiej rano. Urlop ten może być wykorzystany w pojedyncze dni lub w ciągłości, np. 4 dni pod rząd. Co ważne, pracodawca co do zasady nie może pytać o przyczynę urlopu na żądanie.
Kto może skorzystać z urlopu na żądanie?
Prawo do urlopu na żądanie przysługuje każdemu pracownikowi zatrudnionemu na umowie o pracę, niezależnie od rodzaju umowy (na czas określony, nieokreślony czy okres próbny) oraz wymiaru etatu. Liczba pracodawców, staż pracy ani zmiana miejsca zatrudnienia w danym roku nie wpływają na liczbę dni urlopu na żądanie.
Warto podkreślić, że urlop na żądanie nie dotyczy osób pracujących na umowach cywilnoprawnych, takich jak umowa zlecenie czy umowa o dzieło.
Jak zgłosić urlop na żądanie?
Zgłoszenie urlopu na żądanie powinno nastąpić najpóźniej rano przed rozpoczęciem pracy. W praktyce oznacza to możliwość kontaktu z pracodawcą telefonicznie, mailowo, a nawet przez SMS, jeśli firma akceptuje taki sposób komunikacji.
W przypadku tego rodzaju urlopu nie jest konieczne wcześniejsze składanie wniosku, jak ma to miejsce w przypadku zaplanowanego urlopu wypoczynkowego. Jeśli jednak regulamin wewnętrzny firmy wymaga pisemnego potwierdzenia, należy dostarczyć dokument pierwszego dnia po zakończeniu urlopu.
Czy urlop na żądanie jest płatny?
Tak, urlop na żądanie jest w pełni płatny. Pracownik otrzymuje za ten czas 100% wynagrodzenia, ponieważ dni te są częścią urlopu wypoczynkowego. Należy jednak pamiętać, że niewykorzystane dni urlopu na żądanie z danego roku nie przechodzą na kolejny – stają się częścią zaległego urlopu wypoczynkowego.
Dodatkową opcją dla pracowników jest zwolnienie z pracy z powodu siły wyższej, które daje 2 dni lub 16 godzin wolnego w ciągu roku. W tym przypadku wynagrodzenie wynosi 50% pensji.
Czy pracodawca może odmówić urlopu na żądanie?
Choć pracodawca ma obowiązek udzielenia urlopu na żądanie, istnieją uzasadnione okoliczności, w których może odmówić. Mowa o takich sytuacjach, jak zagrożenie interesu firmy, brak możliwości zapewnienia ciągłości pracy (np. w sezonie urlopowym lub w czasie zwiększonych zachorowań) albo też zaistnienie ważnych, nieprzewidzianych wydarzeń w zakładzie pracy.
Przeczytaj też: Możesz dowiedzieć się, ile zarabiają twoi współpracownicy. Umożliwia to nowa ustawa
