Z badania przeprowadzonego przez Ogólnopolski Panel Badawczy Ariadna wynika, że aż 85% Polaków planuje spędzić Wigilię w gronie najbliższych. Większość respondentów deklaruje chęć celebrowania świąt we własnym domu bez zapraszania gości (46%) lub w formie wizyty u rodziny (20%). Jednocześnie tylko 19% ankietowanych zamierza zaprosić gości na wigilijną kolację, co stanowi spadek o 7 punktów procentowych w porównaniu do poprzedniego roku.
Prof. Dominika Maison, ekspertka w dziedzinie badań społecznych, tłumaczy ten trend przede wszystkim względami ekonomicznymi.
– Ograniczenie liczby osób przy wigilijnym stole to nie tylko oszczędność na wydatkach związanych z kolacją, ale również mniejsze koszty związane z zakupem prezentów.
Święta dla każdego, niezależnie od światopoglądu
Ciekawe wnioski płyną z analizy znaczenia Wigilii dla różnych grup społecznych i światopoglądowych. Mimo że 42% Polaków deklaruje brak związku z Kościołem katolickim, jedynie 4% badanych w ogóle nie celebruje Wigilii. Oznacza to, że dla większości osób święta Bożego Narodzenia pozostają ważnym elementem tradycji, nawet jeśli nie mają one już wyłącznie religijnego charakteru.
– W Polsce Wigilia nie jest już świętem wyłącznie religijnym, ale ważnym wydarzeniem kulturowym, które integruje rodziny i społeczności. Nawet osoby niechodzące do kościoła wciąż w dużej mierze kultywują tę tradycję” – zauważa prof. Maison.
Tradycje, które wciąż są żywe
Wśród najczęściej kultywowanych tradycji świątecznych dominują te związane z dekorowaniem i atmosferą: choinkę zamierza postawić 77% Polaków, a opłatek pojawi się na stołach 74% rodzin. Inne zwyczaje, takie jak prezenty pod choinką (63%), dodatkowy talerz na stole (53%) czy siano pod obrusem (48%), również są szeroko pielęgnowane.
Zaskakuje jednak stosunkowo niski odsetek osób planujących uczestniczyć w pasterce – wynosi on zaledwie 26%. Co ciekawe, nawet wśród osób nieuczestniczących regularnie w mszach, aż 8% deklaruje chęć pójścia na tę uroczystość.
Różnice międzypokoleniowe
Ważnym wnioskiem z raportu jest różnica w podejściu do Wigilii między pokoleniami. Najstarsze generacje – tzw. Baby Boomers i Generacja X – przywiązują dużą wagę do aspektów religijnych i rodzinnych. Z kolei Millenialsi są mniej zaangażowani w kultywowanie tradycji wigilijnych, takich jak śpiewanie kolęd czy obecność siana pod obrusem.
Niespodzianką jest jednak większe przywiązanie do świątecznych zwyczajów u najmłodszej Generacji Z, która chętnie pielęgnuje tradycje związane z choinką, opłatkiem i prezentami. Dla tej grupy święta są przede wszystkim okazją do spotkań towarzyskich, wymiany upominków oraz cieszenia się wyjątkowymi potrawami.
Zmiany w sposobie obchodzenia Wigilii odzwierciedlają zarówno ekonomiczne wyzwania, jak zmiany w podejściu społeczeństwa do tradycyjnych obrządków. Choć mniej osób zaprasza gości, a religijny charakter świąt traci na znaczeniu, polska Wigilia wciąż pozostaje symbolem wspólnoty i tradycji. Dostosowując się do współczesnych realiów, nadal spełnia swoją podstawową rolę – łączy ludzi przy jednym stole, niezależnie od ich przekonań czy stylu życia.