Hamlet - William Szekspir: streszczenie, bohaterowie, opracowanie, PODCAST

Spis treści

1. Hamlet - William Szekspir: najważniejsze informacje
2. Hamlet - William Szekspir: bohaterowie
3. Hamlet - William Szekspir: streszczenie
4. Hamlet - William Szekspir: opracowanie
5. I na koniec kilka słów dla ambitnych 

„Hamlet” to jedno z tych dzieł, które wykorzystać można przy prawie każdej okazji. Liczba wątków, jaka pojawia się w tym nie najkrótszym co prawda, ale także przecież nie wielotomowym dziele, jest nadal zaskakująca. To nie tylko opowieść o tym, jak syn mści się za zabójstwo ojca, ale i historia wielkiej miłości, szaleństwa, poezji, aktorstwa. To rzecz o wewnętrznym rozdarciu i nieumiejętności pogodzenia się z rolą przypisaną jednostce. Nic więc dziwnego, że Hamlet – książę duński, to jeden z najpopularniejszych literackich bohaterów wszechczasów. 
 
Przeczytaj albo posłuchaj tego nagrania do końca, a dowiesz się, co właściwie oznacza „hamletyzowanie”, jak zginęła ukochana bohatera – Ofelia i czy Hamleta można uznać za wariata. Zacznijmy jednak od najważniejszych informacji.

Hamlet - William Szekspir: najważniejsze informacje

„Hamlet”:

• • powstał między tysiąc pięćset dziewięćdziesiątym dziewiątym a tysiąc sześćset drugim rokiem,
• • razem z „Makbetem”, „Królem Learem” i „Otellem” należy do grupy najsłynniejszych dramatów Szekspira dotyczących problemu władzy,
• • główne motywy „Hamleta” to władza, zemsta, polityka, szaleństwo oraz aktorstwo,
• • „Hamlet” jest tym dramatem Szekspira, który w najbardziej wyrazisty sposób stawia problem człowieka jako aktora na scenie świata; tytułowy bohater ma bardzo dużą świadomość własnego aktorstwa, można podejrzewać, że w wielu momentach świadomie gra i manipuluje w ten sposób innymi bohaterami,
• • opowieść o Hamlecie swoje źródło ma w legendarnej postaci Amletha znanego ze skandynawskich sag; co ciekawe, Amleth oznaczało „szaleniec”, „głupiec”,
• • Szekspir mógł się oprzeć również na jednej ze sztuk Thomasa Kyda, „Ur-Hamlecie”.

Nie znamy dokładnego czasu akcji wydarzeń „Hamleta”. Istnieją dwie teorie. Pierwsza akcję sytuuje około jedenastego wieku. Ma na to wskazywać wysłanie Hamleta po daninę od Anglii. Anglia rzeczywiście taką daninę płaciła Danii między tysiąc szesnastym a tysiąc trzydziestym szóstym rokiem. Druga teza sytuuje wydarzenia w piętnastym wieku. Na to mają wskazywać studia Hamleta w Wittenberdze (uniwersytet został założony w tysiąc pięćset drugim roku), rozwijająca się sztuka teatralna oraz różne rodzaje broni. Z pewnością wiadomo natomiast, że akcja trwa siedem dni i trzy noce, ale rozciąga się właściwie na dwa-trzy miesiące. Zwróć uwagę, że nie jest możliwe, aby w dwadzieścia cztery godziny Hamlet popłynął do Anglii, wziął udział w potyczce z piratami i jeszcze wrócił do Danii. A propos, to właśnie Dania, a dokładniej zamek jej władców, czyli Elsynor, jest głównym miejscem akcji, która w większości przypadków rozgrywa się w samym zamku, na jego murach, tarasie, w komnatach, a także częściowo na polu wokół zamku i na cmentarzu.

Hamlet - William Szekspir: bohaterowie

Głównym bohaterem dramatu jest Hamlet – książę duński, który na wieść o śmierci ojca przerywa studia w Wittenberdze i przyjeżdża do Elsynoru. Szczegółowo postać Hamleta omówimy w podsumowaniu. Teraz chcemy przedstawić ci jeszcze kilku głównych bohaterów:

• • Klaudiusz – to stryj Hamleta, który zabił jego ojca i poślubił matkę, podstępny, przebiegły, ale bardzo sprawny polityk;
• • Gertruda – matka Hamleta, postać bardzo niejednoznaczna, nie wiadomo, czy wiedziała o morderstwie, czy zgodziła się na zabójstwo swojego   męża; syna kocha, ale więcej uwagi poświęca Klaudiuszowi;
• • Poloniusz – szambelan na dworze, ojciec Ofelii i Laertesa, przebiegły, lubujący się w różnego rodzaju intrygach;
• • Ofelia – córka Poloniusza, ukochana Hamleta, posłuszna woli ojca.

Na scenie pojawi się więcej postaci, ale będziemy o nich wspominać wtedy, gdy będą odgrywać jakąś rolę w konkretnych wydarzeniach.

Hamlet - William Szekspir: streszczenie

Z góry uprzedzamy, to dramat Szekspirowski, więc nie nastawiaj się na to, że sceny będą się ze sobą łączyły w logicznym porządku. Pamiętaj, że to właśnie Szekspir jako jeden z pierwszych zaczął swoje utwory wyzwalać spod rygorów spójności przyczynowo-skutkowej klasycznego, antycznego dramatu.

AKT I

Scena I

Znajdujemy się na murach zamku w Elsynorze. Trwa nocna warta. Marcellus i Bernardo rozmawiają z Horacym, przyjacielem Hamleta, o tym, że na zamku pojawił się duch niedawno zmarłego duńskiego króla. W trakcie ich rozmowy duch pojawia się ponownie, nie chce jednak z nikim rozmawiać. Nie pozwala się również zatrzymać i szybko znika. Młodzieńcy nie wiedzą, co o tym wszystkim myśleć, co to miało znaczyć i czy mówić o tym królewiczowi Hamletowi. W międzyczasie Horacy mówi o tym, że syn norweskiego króla – książę Fortynbras, zamierza ponownie najechać na Danię. Horacy uważa, że duch zmarłego króla może być zapowiedzią jakiegoś nieszczęścia, między innymi związanego z wojną. Duch na chwilę pojawia się jeszcze raz, ale nadal nic nie mówi i wraz ze świtem znika. Cała trójka postanawia zawiadomić o wszystkim Hamleta.

Scena II

Scena w zamku. Po śmierci starego króla panuje już nowy – jego brat Klaudiusz, który poślubił wdowę po królu. Uważa, że śmierć wcześniejszego władcy nie może wpłynąć w żaden sposób na funkcjonowanie państwa, ponieważ wrogowie Danii (w tym Fortynbras) tylko na to czekają. Decyduje się na wysłanie poselstwa do Norwegii, aby zapobiec nowej wojnie. W międzyczasie matka Hamleta – Gertruda – przekonuje syna, że nie powinien aż tak bardzo rozpaczać po śmierci ojca. Jego przedłużająca się żałoba niczego nie zmieni. Klaudiusz jest tego samego zdania, uważa, że śmierć ma nad wszystkimi władzę i nie można się sprzeciwiać jej decyzjom. Namawiają Hamleta, który po śmierci ojca wrócił z Wittenbergi, gdzie studiuje, aby porzucił naukę i został na dworze razem z nimi. Hamlet niechętnie przystaje na ich propozycję, nie ukrywa jednak żalu do matki, która szybko porzuciła żałobę, aby wyjść za Klaudiusza. Hamlet w rozmowie z matką i stryjem jest bardzo ironiczny, nie do końca wiadomo, co myśli, widać jednak, że cierpi z powodu śmierci ojca. Przychodzą do niego wartownicy wraz z Horacym i opowiadają o pojawieniu się ducha. Hamlet decyduje, że jeszcze tej samej nocy uda się razem z nimi na mury.

Scena III

W trakcie tych wszystkich wydarzeń pojawia się informacja o uczuciu łączącym Ofelię, córkę Poloniusza oraz Hamleta. Laertes, brat Ofelii przed wyjazdem do Francji z woli ojca ostrzega siostrę, aby nie wikłała się w tę relację, bo i tak nic z tego nie będzie, a jej przysporzy to jedynie cierpienia. Stara się namówić siostrę do większego dystansu wobec Hamleta, który musi myśleć przede wszystkim o dobru kraju, a Ofelia nie ma odpowiedniego statusu, aby zostać żoną przyszłego króla Danii. Do rozmowy włącza się Poloniusz, któremu córka mówi, że Hamlet wyznał jej miłość,. Poloniusz nie przywiązuje do tego zbyt wielkiej wagi i każe córce mądrzej i rozsądniej lokować swoje uczucia.

Scena IV

Trwa przyjęcie weselne Gertrudy i Klaudiusza. W tym czasie na mury obronne wychodzi Hamlet. Czeka na spotkanie z duchem. Ten się pojawia i daje Hamletowi znak, aby podążał za nim. Hamlet posłusznie poddaje się woli ducha.
 
Scena V

Duch mówi Hamletowi, że jest jego zmarłym ojcem. Oskarża Klaudiusza o podstępne morderstwo. Wyznaje bohaterowi, że wbrew powszechnej informacji wcale nie został ukąszony przez węża. Zamordował go Klaudiusz, wlewając mu truciznę do ucha podczas snu. Duch prosi Hamleta, aby go pomścił, Hamlet zaś zobowiązuje się do zemsty. Cała rozmowa toczy się jedynie między duchem a Hamletem, pozostali wartownicy jej nie słyszą. Nasz bohater prosi wszystkich, by zachowali tajemnicę i nie zwracali uwagi na jego przyszłe dziwne zachowanie. Sugeruje, aby swoje domysły zostawili wyłącznie dla siebie. Jednym słowem, buzia na kłódkę.
 
Akt II

Scena I

Poloniusz rozmawia ze swoim sługą. Wysyła go do Francji z listem i pieniędzmi dla swojego syna, Laertesa. W trakcie tej rozmowy sugeruje mu również, aby dowiedział się (tylko dyskretnie), jak we Francji prowadzi się jego syn. Do ojca dołącza Ofelia zaniepokojona dziwnym zachowaniem Hamleta, który nagle stał się małomówny i zasępiony. Zwraca także uwagę, że był jakoś niechlujnie ubrany (tego kobieta przecież nie mogła pominąć). Poloniusz zaczyna się zastanawiać, czy odrzucenie zalotów Hamleta przez Ofelię (za nakazem ojca oczywiście) nie doprowadziło królewicza do tego dziwnego stanu i że może Hamlet rzeczywiście kocha Ofelię. Gdzie może się udać z tymi wątpliwościami? Oczywiście do Klaudiusza.
 
Scena II

Gertruda i Klaudiusz martwią się niecodziennym zachowaniem Hamleta. Proszą o pomoc Rozenkranca i Gildensterna, dawnych kompanów królewicza. Przyjaciele udają się więc do Hamleta. Tymczasem do królewskiej pary przychodzi Poloniusz. Mówi o swoich podejrzeniach, o odrzuconych przez Ofelię zalotach Hamleta,. Czyta im nawet jeden z dość mętnych i niejasnych listów królewicza, które można różnie rozumieć – ty już się pewnie domyślasz, że jest to wynik jego spotkania z duchem ojca. Pamiętaj jednak, że pozostałe postaci tego nie wiedzą. Co więcej, trudno wywnioskować, czy Hamlet po spotkaniu z duchem był tak porażony wiadomościami, że stracił na chwilę nad sobą kontrolę, czy tylko udawał szaleńca. W rozwikłaniu tej zagadki mógłby pomóc tylko Szekspir, ale jego zapytać się już nie da. Wracając do wydarzeń na zamku, Poloniusz przy okazji przynosi Klaudiuszowi informację o wstrzymaniu ataku ze strony Norwegów.

Wychodząc od króla i królowej, spotyka Hamleta, ten jednak nadal zdaje się obłąkany, nie poznaje ojca Ofelii, mówi bez ładu i składu. Do Hamleta przychodzą przyjaciele, ale nawet oni niewiele są w stanie zrozumieć z wypowiedzi królewicza. Przekazują mu informacje o przybyciu na zamek trupy aktorskiej. To zdaje się wzbudzać zainteresowanie Hamleta. Królewicz prosi aktorów o wystawienie fragmentu „Eneidy”, potem na osobności prosi jednego z nich o wystawienie „Zabójstwa Gonzagi”. Hamlet zamierza dodać tam fragment od siebie. Chodzi oczywiście o przygotowanie prowokacji – teatralnego wystawienia sytuacji analogicznej do zabójstwa ojca Hamleta. Królewicz chce w ten sposób sprawdzić, jak zareaguje Klaudiusz. 

Akt III 

Scena I

Rozenkranc i Gildenstern rozmawiają z Klaudiuszem. Mówią mu, że Hamlet przyznaje się do pewnego rozstrojenia nerwowego, ale nie jest w stanie podać przyczyny takiego stanu. Przy okazji przyjaciele Hamleta zapraszają królewską parę na przedstawienie teatralne. Jednocześnie Poloniusz i Klaudiusz planują podejrzeć spotkanie Hamleta z Ofelią, aby zweryfikować przypuszczenia, jakoby to nieszczęśliwa miłość do Ofelii była przyczyną złego stanu królewicza. Wszystko jednak przebiega zupełnie inaczej, niż można było sobie wyobrazić. Hamlet rozmawia z Ofelią bardzo ostrym tonem, jest ironiczny, drwi z dziewczyny. Mówi, że nigdy jej nie kochał, drwi z kobiet w ogóle, mówi, że są fałszywe, niestałe w uczuciach. To podczas tej rozmowy Hamlet radzi Ofelii, aby poszła do klasztoru. To jego ostatnie słowa skierowane do niej. Po nich odchodzi. Klaudiusz po tej rozmowie już domyśla się, że przyczyną dziwnego zachowania Hamleta jest odkrycie prawdy o śmierci ojca. Planuje wysłać go do Anglii, aby w międzyczasie cała afera przycichła.
 
Scena II

Hamlet przygotowuje aktorów do występu, udziela im ostatnich reżyserskich wskazówek. Mówi Horacemu, że dodał do „Zabójstwa Gonzagi” scenę do złudzenia przypominającą prawdziwe wydarzenia, które rozegrały się na zamku w Elsynorze. Przybywają goście, Hamlet znów udaje obłąkanego, siada obok Ofelii. W trakcie przedstawienia odegrana zostaje scena ze śpiącym królem, któremu ktoś wlewa truciznę do ucha, po czym uwodzi jego żonę. Ta najpierw się wzbrania, ale niezbyt długo. Orszak wychodzi. Gertruda wzywa Hamleta na rozmowę. Ten, mimo początkowej złości, postanawia rozmawiać z matką spokojnie, zgodnie z tym, co polecił mu ojciec.

Scena III

Klaudiusza niepokoi zachowanie Hamleta, chce się go pozbyć z zamku, dlatego poleca Rozenkrancowi i Gildensternowi, aby towarzyszyli królewiczowi w drodze do Anglii, dokąd zamierza go wysłać. Przekonuje ich, że szaleństwo Hamleta może zagrozić Danii. Poloniusz planuje ukryć się w komnacie Gertrudy i treść rozmowy matki z synem przekazać potem Klaudiuszowi. Król przyznaje się do zabójstwa, ale nie jest specjalnie skruszony. Zaczyna się jednak modlić, co Hamleta, który najprawdopodobniej słyszał wyznanie stryja, powstrzymuje od zabicia go.

 
Scena IV

Gertruda rozmawia z Hamletem, a przysłuchuje się temu Poloniusz. Królewicz jest agresywny w stosunku do matki, która zaczyna się go bać. Woła o pomoc, a w tym samym czasie Hamlet zauważa stojącego za zasłoną człowieka. Myśli, że to Klaudiusz, więc go zabija. Kiedy orientuje się, że zabił ojca Ofelii, zaczyna atakować matkę, której wypomina, że zbyt szybko rozstała się z żałobą i wyszła za mordercę swojego pierwszego męża. W tym czasie Hamletowi ukazuje się duch, ale Gertruda go nie widzi, myśli więc, że syn jest naprawdę obłąkany. Ten po zniknięciu ducha prosi ją, aby odeszła od Klaudiusza i na powrót zaczęła wieść cnotliwe życie.

Akt IV

Scena I

Gertruda mówi mężowi o zabójstwie Poloniusza, ten więc przyspiesza wyjazd Hamleta, aby ukryć morderstwo.

Scena II

Rozenkranc i Gildenstern na polecenie króla pytają Hamleta, gdzie ukrył zwłoki Poloniusza. Hamlet nie chce ujawnić tej informacji. Wytyka przyjaciołom, że przeszli na stronę króla i ostrzega ich, że królewska łaska bywa zmienna.
 
Scena III

Cała trójka staje przed Klaudiuszem. Hamlet w końcu wyznaje, że zostawił zwłoki na schodach wiodących do galerii. Klaudiusz rzekomo ze względów bezpieczeństwa wysyła Hamleta do Anglii, na co ten się godzi. Po wyjściu Hamleta, Klaudiusz mówi sam do siebie (tylko po to, by widz to usłyszał), że poprosi króla Anglii o to, by zamordował Hamleta i problem w końcu się rozwiąże.
 
Scena IV

Hamlet w drodze na statek spotyka młodego Fortynbrasa, który przygotowuje się do wojny z Polską. Dla królewicza takie wojny zupełnie nie mają sensu, sens ma natomiast pomszczenie ojca.
 
Scena V

Ofelia po śmierci ojca traci rozum. Oszalała chce się widzieć z Klaudiuszem i Gertrudą. Widząc się z nimi, śpiewa dziwne piosenki, wypowiada niezrozumiałe zdania. Klaudiusz żałuje Ofelii, prosi Horacego (który cały czas gdzieś tam się błąka po zamku), aby zaopiekował się dziewczyną. Jednocześnie wyraża swój niepokój, że lud plotkuje o śmierci Poloniusza, zastanawia się nad szybkim pogrzebem. W tym momencie przychodzi posłaniec, który mówi, że lud swoim królem okrzyknął Laertesa, syna Poloniusza, który wrócił do Danii. Laertes żąda wyjaśnień, pierwszym podejrzanym o zabicie jego ojca jest Klaudiusz. Jeszcze większe zdziwienie wywołuje u niego spotkanie z obłąkaną Ofelią.
 
Scena VI

Horacy dostaje list od Hamleta. Królewicz pisze, że doszło do bitwy między załogą jego statku a piratami i teraz Hamlet jest na drugim statku i wraca do Danii. Prosi Horacego, aby po niego wyszedł.

Scena VII

Klaudiusz mówi Laertesowi, że Hamlet zabił Poloniusza, a teraz pewnie będzie chciał zabić i jego – Laertesa. Klaudiusz próbuje przekonać Laertesa, że chciał pomścić Poloniusza, ale miłość do Gertrudy nie pozwala mu zabić Hamleta. W tym czasie przychodzi list, w którym Hamlet donosi o swoim powrocie do Danii i żąda spotkania z królem. Laertes i Klaudiusz planują zabójstwo Hamleta. Ma się odbyć pojedynek, w którym królewicz ma zostać ugodzony przez Laertesa mieczem z trucizną. Gertruda przynosi informację, że Ofelia utonęła.

Akt V

Scena I

Grabarze kopią grób dla Ofelii. Zastanawiają się, czy samobójców można chować zgodnie z chrześcijańskim obrządkiem. Stwierdzają, że musi być córką kogoś ważnego, skoro chowa się ją tak, jakby umarła śmiercią naturalną. Na cmentarzu pojawiają się Hamlet z Horacym. Królewicz pyta, dla kogo jest grób, po czym wśród czaszek znajduje tę należącą do królewskiego błazna – Yorika, którego Hamlet znał. To właśnie wtedy następuje słynna scena, w której Hamlet pyta: „be or not to be”.

Na scenie pojawia się orszak żałobników. Idą w nim Klaudiusz i Laertes. Przyglądający się wszystkiemu z ukrycia Hamlet i Horacy uświadamiają sobie, że to pogrzeb Ofelii. Hamlet wychodzi z ukrycia,. mówi, że kochał Ofelię bardziej niż brat. Między nim a Laertesem dochodzi do bójki.
 
Scena II

Hamlet mówi Klaudiuszowi, że w listach, które mieli ze sobą Rozenkranc i Gildenstern, znalazł informację o tym, że stryj chce, aby zamordowano go w Anglii, więc postanowił wrócić do Danii, a przy okazji podmienił list na taki, w którym znajdowała się prośba o zabicie Rozenkranca i Gildensterna.

Hamlet dowiaduje się o rzekomym zakładzie Klaudiusza dotyczącym tego, czy pokona on w pojedynku Laertesa. W ten sposób daje się złapać w pułapkę, mimo że czuje, że coś jest nie tak. Horacy próbuje go powstrzymać. Przed walką Hamlet przeprasza Laertesa za zachowanie na pogrzebie. Rozpoczyna się pojedynek. Hamlet zyskuje przewagę, więc Klaudiusz próbuje podać mu puchar z zatrutym winem. Królewicz odmawia, a napój trafia w ręce Gertrudy. Laertes rani Hamleta, później bohaterowie nieświadomie zamieniają się bronią i tym razem Hamlet rani zatrutym floretem Laertesa. Wtedy też umiera Gertruda,. Przed śmiercią jednak mówi, że to wina zatrutego wina. Laertes odsłania przed Hamletem cały plan Klaudiusza. Hamlet zabija Klaudiusza, a młodzieńcy sobie przebaczają. Laertes umiera. Hamlet przed śmiercią prosi Horacego, aby wyjawił prawdę o całej historii. Potem sam umiera. Poseł donosi, że Rozenkranc i Gildenstern zostali zabici. Na scenie pojawia się książę Fortynbras. Horacy rozpoczyna swoją opowieść. Fortynbras nakazuje pochować Hamleta jak bohatera.

Hamlet - William Szekspir: opracowanie

„Hamlet” to niewątpliwie dramat o zemście. Wymuszona przez pojawienie się ducha ojca zemsta, której podejmuje się tytułowy bohater, staje się jego przekleństwem. To podstawowa przyczyna, dla której ten bohater ma tak tragiczny wymiar. Hamlet, obserwując stryja i sprzyjającego mu Poloniusza, widząc oddanie Gertrudy i manipulacje Ofelią, utwierdza się w swoich planach zemsty, mimo iż wywołują one u niego niechęć. Wielokrotnie pyta samego siebie, czy jego istnienie ma sens, czy nie jest tylko śmiesznym aktorem na wielkiej scenie świata. Nieustannie targają nim różnego rodzaju rozterki. Dokonanie zemsty, mimo iż jawi się jako konieczne, nie jest dla królewicza prostym zadaniem.

Drugim ważnym motywem w dramacie jest śmierć. Szekspir jest w tym wypadku bezkompromisowy. Od samego początku pokazuje, jak jedna śmierć pociąga za sobą kolejne. Ta lawina trupów, które w pewnym momencie gęsto ścielą się na scenie, jest przerażająca. W sumie ginie aż ośmiu bohaterów. Pytania o to, jak bardzo nieuchronna jest śmierć, jak często jest śmieszna i przypadkowa (na przykład Poloniusza) nieustannie powracają w dramacie.

Motywem ściśle związanym z motywem śmierci jest zabójstwo. Szekspir pyta o pobudki, jakie mogą kierować człowiekiem, który decyduje się na zabójstwo drugiej osoby. Tutaj natychmiast uruchamia się problem walki o władzę. W „Hamlecie” wiele się mówi o polityce, bezpardonowej walce o władzę. Wydaje się, że Szekspir wykorzystał wszystkie swoje kompetencje zdobyte podczas pisania „Kronik historycznych”, czyli dramatów, w których opisywał historię Anglii. Mimo że w „Hamlecie” nie ma postaci historycznych, to problemy polityki i władzy są ogromnie istotne. Przede wszystkim uruchamiają je Klaudiusz i Poloniusz, którzy lubują się w intrygach. Klaudiusz toruje sobie drogę do władzy, umiejętnie manipulując ludźmi, wykorzystując ich słabości, ambicje, chciwość.

Kolejnym motywem w utworze Szekszpira jest szaleństwo, zarówno to Hamleta, jak i Ofelii. O ile w przypadku głównego bohatera nie wiadomo do końca, kiedy rzeczywiście przechodzi on załamanie, a kiedy po prostu świetnie udaje, o tyle porzucona przez niego Ofelia, która jednocześnie traci ojca, staje na skraju załamania nerwowego i popełnia samobójstwo.
 
Podsumowując, motywy, do których omówienia możesz wykorzystać „Hamleta”, to:

•  motyw władzy,
• • motyw polityki,
• • motyw zabójstwa,
• • motyw śmierci,
• • motyw zemsty.

Ponadto w “Hamlecie” pojawia się również:

•  motyw przemijania – szczególnie w kontekście sceny nad grobem, kiedy Hamlet trzyma w rękach czaszkę królewskiego błazna;
• • motyw relacji matka-syn – bardzo problematyczny i niejednoznaczny w „Hamlecie”;
• • motyw władcy idącego po trupach do celu;
• • motyw tragicznej miłości – zarówno ta Ofelii i Hamleta, jak i Klaudiusza i Gertrudy kończy się źle;
• • motyw człowieka jako aktora;
• • motyw teatru – czyli świata jako boskiego teatru.

„Hamleta” można czytać jako dramat o władzy. Łączy go to z innymi słynnymi dziełami Szekspira, takimi jak „Makbet”, „Król Lear” czy „Otello”. Warto przypomnieć, że według świętych Augustyna i Tomasza z Akwinu władza pochodzi od Boga i nie można się wobec niej buntować. Jednocześnie jednak święty Tomasz zakłada, że rządy mogą być dobre i złe i niestety nie wszyscy władcy starają się na ziemi budować królestwo na wzór boskiego. Klaudiusz z „Hamleta” jest uosobieniem złego władcy, który dla władzy morduje własnego brata. Ta niegodziwość nie pozwala widzieć go jako dobrego króla, mimo iż politykiem jest bardzo sprawnym – dokonuje na przykład bardzo dobrych wyborów w relacjach z Norwegią. Złamał jednak prawa ziemskie i boskie, a przez całą akcję dramatu dąży głównie do zatuszowania własnych występków. Musi więc ponieść karę. Nic więc dziwnego, że na końcu na scenie pojawia się norweski książę Fortynbras, który pod wieloma względami (ambicji, przenikliwości, utraty ojca) przypomina Hamleta. Sprawiedliwości musi stać się zadość. 

Bardzo wiele dramat ten mówi też o ludzkiej naturze. Większość postaci jest dwoista. Nie ma tutaj jednoznacznie złych bohaterów, czarno-białych postaci. Nawet Klaudiusz okazuje litość i żal nad Ofelią, a Hamlet wysyła swoich dworzan na pewną śmierć. To właśnie ten pełen kontrastów sposób przedstawiania bohaterów zaczerpną z Szekspira polscy romantycy, którzy będą lubować się nie tylko w hamletycznych postaciach. Sam „Hamlet” pokazuje zaś bardzo brutalną prawdę o człowieku – każdy ma swoją gorszą stronę, którą zawsze można uaktywnić.

Na sam koniec krótkie przypomnienie dotyczące dramatu Szekspirowskiego. Musisz pamiętać, że to Szekspir jako pierwszy:

• •wprowadził postaci fantastyczne na scenę (duchy, zjawy, wiedźmy),
• • złamał zasadę decorum i pomieszał tragedię z komedią,
• • złamał zasadę jedności czasu, miejsca i akcji,
• • wprowadził wątki epizodyczne, luźno związane z główną akcją.

Z tych dokonań czerpali potem romantycy.

I na koniec kilka słów dla ambitnych 

Jednoznaczna ocena Hamleta jest właściwie niemożliwa. Na tym właśnie polega mistrzostwo Szekspira – stworzył postać, która nieustannie błądzi, a razem z nią błądzi czytelnik, który próbuje ją rozszyfrować.

Hamlet to trzydziestoletni mężczyzna, który swoim wyglądem bardziej przypomina młodzieńca niż dojrzałego przyszłego władcę. Studiując w Wittenberdze, zdobył wykształcenie potrzebne do objęcia tronu. Tragiczne wydarzenia przerywają jednak wyznaczoną linię jego życia i wszystko wywraca się do góry nogami. Hamlet od początku dramatu jest postacią niejednoznaczną. Jest wiele koncepcji zakładających, że duch ojca to jedynie projekcja Hamleta, który był w głębokiej żałobie. Według nich bohater naprawdę oszalał, bo nie potrafił się pogodzić ze śmiercią ojca. Niewątpliwie po rozmowie z duchem Hamlet zmienia stosunek do świata, dostrzega jego przemijalność, marność, sztuczność. Nie wiadomo jednak, kiedy zakłada maskę szaleństwa, a kiedy naprawdę szaleje. Nie wiadomo, czy prowadzi wyrafinowaną grę, aby dokonać zemsty, czy też po prostu, przygnieciony ciężarem bólu i straty, traci zdroworozsądkowe podejście do świata. Niewątpliwie jest to bohater o szczególnej wrażliwości, który próbuje zmusić się do czynu, ale jego sumienie wielokrotnie utrudnia mu podjęcie właściwej zemsty. Hamlet wiele czasu spędza na fantazjowaniu o czynie, nie robiąc nic. Tę postawę nazywa się właśnie hamletyzowaniem. W polskiej literaturze można wskazać wiele postaci noszących takie rysy. Są to przede wszystkim Kordian Juliusza Słowackiego oraz Cezary Baryka z „Przedwiośnia” Stefana Żeromskiego. Obydwaj bohaterowie mają do wykonania ważny narodowy czyn, ale nie potrafią się na niego zdobyć. Nieustannie nad nim dumają, dywagują, zastanawiają się, rozważają wszystkie za i przeciw. Bliską hamletyzmowi jest postawa Don Kichota, czyli tak zwana donkiszoteria. Bohaterowie ci są bowiem wrażliwymi idealistami, ale to Hamlet jest bardziej krytyczny w ocenie świata i mimo wszystko trzeźwiej myślący.