Spis treści
- Boska komedia - budowa utworu
- Boska komedia - streszczenie
- Boska komedia - Dante Alighieri: podsumowanie
- Boska komedia - elementy średniowieczne i renesansowe
- KILKA SŁÓW DLA BARDZIEJ AMBITNYCH
Poemat powstał na początku XIV wieku. Jest utworem średniowiecza czy renesansu? Zapamiętaj, że powstał na przełomie tych dwóch epok i posiada cechy charakterystyczne dla obu. W dalszej części przedstawię ci najważniejsze z nich do zapamiętania. Dante zatytułował utwór Komedia, czyli historia, która dobrze się kończy. Określenie Boska zostało dodane przez odbiorców, którzy uznali utwór za wybitne dzieło. Kiedy mówimy Boska Komedia, myślimy o wielkiej miłości Dantego – Beatrycze. To jej poświęcił Dante dzieło swojego życia. A jak w rzeczywistości było z ta miłością? Dante miał 9 lat jak poznał 9– letnią Beatrycze. Rzekomo wtedy właśnie się w niej obłędnie zakochał….Potem widzieli się może jeszcze kilka razy w życiu. Beatrycze zmarła w wieku 24 lat i była żoną zupełnie kogoś innego. Tak czy inaczej wieść niesie, że Boska Komedia jest hołdem dla tej miłości. Drugi powód powstania poematu : charakterystyczny dla średniowiecza element – pisarz chciał ostrzec ludzi przed grzesznym życiem. W średniowieczu strach przed grzechem, mękami piekielnymi i posłuszeństwo kościołowi przysłaniało zdrowy rozsądek. Podsumowując: miłość i strach przed fatalnym prowadzeniem się, były motorem do napisania Boskiej Komedii.
Boska komedia - budowa utworu
Poemat Boska Komedia to tryptyk, czyli utwór zbudowany z trzech części. W tym przypadku są to: PIEKŁO, CZYŚCIEC, RAJ.
W całym utworze widać fascynacje liczbami, a szczególnie zwróć uwagę na cyfrę 3 i jej wielokrotności. Każda z trzech części ma 33 pieśni (mniejsze części . Piekło-33 + prolog, czyściec – 33, Raj – 33.
W piekle jest 9 kręgów piekielnych, w czyśćcu 9 pięter czyśćcowych, w Raju 9 sfer niebieskich.
Poemat jest pisany tercyną, strofą opartą na trójdzielnym układzie. Cała ta numerologia to nawiązanie do TRÓJCY ŚWIĘTEJ.
Boska komedia - streszczenie
PIEKŁO
Pieśń pierwsza to wprowadzenie do poematu. Dante rozpoczyna swoją podróż. Wyrusza w nocy z Wielkiego Czwartku na Wielki Piątek roku 1300. Cała podróż trwa 3 dni. Ma 35 lat- to ważne- jest w połowie swojego życia.
Dante wędrując schodzi z głównej ścieżki i gubi się w gęstym, ciemnym lesie – alegoria zagubienia człowieka w grzesznym świecie . Zatrzymuje się u podnóża góry oświetlonej słońcem – alegoria Boga, a drogę zastępują mu trzy zwierzęta (znowu trójka) :
- pantera – alegoria zmysłowości,
- lew – alegoria pychy,
- wilczyca – alegoria chciwości.
Sytuacja wydaje się beznadziejna. I nagle pojawia się Wergiliusz. O Wergiliuszu na pewno słyszałeś: sam poeta, patron poetów, autor Eneidy. Wskazuje Dantemu drogę i będzie jego przewodnikiem. Mogą wybrać jedną z dwóch dróg. Droga, która ciągnie się prosto, w górę czyli do światła (pamiętaj – alegoria Boga ) będzie zamknięta tak długo, aż pojawi się Chart (do tej pory badacze nie są zgodni co do tego, jaka to alegoria ), który przepędzi wilczycę do piekła. Wergiliusz radzi więc, aby wybrać drugą, trudniejszą, ale pewną: drogę przez przez Piekło - Czyściec – Raj. Sam pójdzie z Dantem przez Piekło i Czyściec, w Raju Dante będzie miał innego przewodnika. A dlaczego? Wergiliusz jest poganinem, jest nieochrzczony, nie może wejść do Raju.
Piekło znajduje się pod ziemią i ma kształt odwróconego, zwężającego się stożka. Lucyfer spadając z nieba zrobił dziurę i sam w niej utknął. Przed piekłem jest przedsionek-limbo. Powtórz : limbo, limbo. Piekło zbudowane jest z 9 kręgów ( wielokrotność liczby 3 ). Im większe przewinienie, tym dalej spada ukarany. Największym przewinieniem dla Dantego jest zdrada. Wynika to z jego osobistych doświadczeń. Jakich, nie ważne i tak nie zapamiętasz. W Piekle jest koło 600 postaci. Są tu: heretycy, handlarze, lichwiarze, kłamcy, bluźniercy. Nie zapamiętasz dokładnego podziału, w jakim kręgu jacy skazańcy się znajdują. Szkoda na to czasu. Zapamiętaj kilka imion, takich, które na pewno już gdzieś słyszałeś;
- Judasz,
- Brutus,
- Mahomet - twórca islamu,
- niektórzy papieże.
W przedsionku piekła- limbo- znajdują się nieochrzczone dzieci, ci którzy żyli przed Chrystusem i postaci historyczne i mitologiczne np. Helena, Homer, Kleopatra, Achilles.
Piekło opisane jest drastycznie, stąd pojęcie używane często współcześnie: sceny dantejskie.
Uczucia opisywane w Piekle: gorycz, smutek, żal, ból.
CZYŚCIEC
Czyściec ma kształt zwężającej się ku górze piramidy podzielonej na 9 pięter. Droga prowadzi ku górze, Dante zbliża się więc do Boga. Pierwsza część to przedsionek czyśćca, następnie to części przeznaczonego dla odprawiających pokutę, ostatnie 9 -te piętro to Raj.
Mieszkańcy poszczególnych pięter:
- 1 piętro: pyszni,
- 2 piętro: zazdrośnicy
- 3 piętro: gniewni,
- 4 piętro: leniwi,
- 5 piętro: chciwi,
- 6 piętro: łakomi,
- 7 piętro: ci, którzy ulegli zmysłowości ( ogarnięci manią seksualności )
Mamy tu po prostu 7 grzechów głównych. Spotkany w Czyśćcu anioł, rysuje Dantemu na czole siedem razy literę P, która te grzechy symbolizuje. Aby wejść do raju, bohater musi oczyścić się z tych grzechów. Musi złożyć przyrzeczenie, że to zrobi i wtedy otrzymuje dwa klucze, srebrny i złoty do otwarcia bram raju.
RAJ
Do Raju Dante trafia w czasie snu. Cudownie przenosi go tam św. Łucja. Opuszcza go Wergiliusz, a następnym przewodnikiem okazuje się wyidealizowana, ukochana Beatrycze. Któż inny mógłby być anielskim przewodnikiem.
DLACZEGO WERGILIUSZ OPUSZCZA DANTEGO? WERGILIUSZ JEST POGANINEM, NIE JEST OCHRZCZONY, NIE MOŻE WEJŚĆ DO RAJU.
Raj składa się z 9 sfer niebieskich. Musisz po prostu użyć swojej wiedzy lub nauczyć się nazw planet, bo tak też nazywają się rajskie sfery. Są to po kolei, nieba:
- Księżyca,
- Merkurego
- Wenus,
- Słońca,
- Marsa,
- Jowisza,
- Saturna,
- niebo gwiazd stałych,
- niebo dziewiąte, w którym przejmuje nad nim opiekę, św. Bernardyn
Ostatnim miejscem jest Empireum, siedziba Boga
W Empireum wreszcie Dante spotyka Boga. Bóg ukazuje mu się w postaci trzech wirujących kręgów ( odpowiadają one Trójcy świętej czyli : Ojcu, Synowi i Duchowi świętemu ). Zapamiętaj kilka imion z Raju. Dante spotyka tam: Tomasza z Akwinu, św. Bonawenturę, biblijnego króla Salomona.
Boska komedia - Dante Alighieri: podsumowanie
Motywy występujące w Boskiej Komedii
- motyw wędrówki,
- motyw miłości idealnej,
- motyw Boga,
- motyw nauczyciela/mistrza, (Dante i jego mistrz Wergiliusz )
- motyw zbrodni i kary,
- motyw śmierci,
- motyw wiary,
Alegorie występujące w Boskiej Komedii
- podróż przez Piekło, Czyściec i Raj : alegoria poszukiwania istoty świata,
- Dante- alegoria człowieka zagubionego w świecie,
- Wergiliusz – alegoria mądrości ludzkiej,
- Beatrycze – alegoria miłości,
- pantera – alegoria pożądania, zmysłowości, namiętności,
- lew – alegoria wyniosłości i pychy,
- wilczyca – alegoria chciwości, zachłanności
NAJWAŻNIEJSZA TERMINOLOGIA DO ZAPAMIĘTANIA
- alegoria – motyw o znaczeniu innym niż dosłowne; ma stałe znaczenie , jednoznaczny sens i to go odróżnia od symbolu,
- symbol – również motyw o znaczeniu innym niż dosłowne, ale jego znaczenie zależy od kontekstu, ma sens wieloznaczny,
- komedia – w tym przypadku utwór z licznymi, różnorodnymi wydarzeniami, który kończy się dobrze,
- teocentryzm – to termin obowiązkowy na maturze; jest to filozofia, która w centrum świata umieszczała Boga, który uosabiał wszystko co najlepsze: piękno, dobro, prawdę porządek i co ci jeszcze przyjdzie do głowy w tym znaczeniu – element epoki średniowiecza.
Boska komedia - elementy średniowieczne i renesansowe
ŚREDNIOWIECZE
- Teocentryzm - wspomniany wcześniej, tematyka poematu związana z Bogiem, wiarą, sprawami ostatecznymi,
- średniowieczna symbolika liczb,
- koloryt i pesymistyczny charakter dwóch pierwszych części : ciemność, ogień, popiół, cierpienie,
- nawiązania do średniowiecznych filozofów.
RENESANS
- Dante napisał Boską Komedię w języku włoskim, narodowym. W średniowieczu pisano po łacinie,
- liczne nawiązania do Antyku, mitologii,
- podpisanie dzieła; w średniowieczu autorzy byli anonimowi,
- główny bohater to sam Dante, autobiograficzne wątki, których nie ma w literaturze średniowiecznej,
- zainteresowanie człowiekiem, a nie tylko Bogiem,
- przedstawienie wielkiej miłości, w średniowieczu można było kochać tylko Boga
- kolorystyka Raju: jasna, optymistyczna, radosna.
KILKA SŁÓW DLA BARDZIEJ AMBITNYCH
Kontynuacje i nawiązania
Literatura:
- Adam Mickiewicz – Dziady cz. III
- Karol Marks ( nawet on sięgnął do Dantego) – fragment z Czyśćca wykorzystał jako motto do dzieła „Kapitał”
- Matthew Pearl – Klub Dantego, powieść kryminalna 2003 roku o serii brutalnych morderstw w Bostonie. Sprawca stylizował je na fragmenty z Piekła.
Muzyka:
- Trash Metalowy Zespół Sepultura i jego płyta Dante XXI wieku
- Nirvana – inspiracje Piekłem w debiutanckim albumie Bleach
- Armia i płyta Triodante
Film:
- Siedem D. Finchera z Bradem Pittem w jednej z głównych ról
Malarstwo
- Salvador Dali - na przełomie lat 50. i 60. na zlecenie rządu włoskiego stworzył 100 grafik przedstawiających tematykę Boskiej Komedii.
Gry komputerowe
- Dantes Inferno – Zauważ, że Piekło Dantego zbudowane jest ze współczesnych leveli w grach komputerowych.
