2025 rok będzie rokiem Olgi Boznańskiej. Czy znasz najważniejsze dzieła tej artystki?

Sejm podjął tę decyzję 24 lipca br., wyjaśniając, że właśnie na 2025 rok przypada 160. rocznica urodzin artystki oraz 85. rocznica jej śmierci. W uchwale podkreślono znaczenie jej twórczości, która należy do najważniejszych osiągnięć polskiego malarstwa modernistycznego i historycznej kanonu sztuki. Boznańska, znana z mistrzowskich portretów, łączyła w sobie elementy modernizmu i psychologicznej analizy postaci, co czyni ją absolutnie wyjątkową malarką na tle swojej epoki.

Malarka ludzkiej duszy

Olga Boznańska (1865–1940) to jedna z najbardziej znaczących polskich malarek. Jej kariera artystyczna rozkwitła głównie we Francji, gdzie zyskała międzynarodowe uznanie, jednak do końca życia pozostawała też związana z Polską. Jej prace charakteryzują się subtelnością koloru, światłem oraz psychologiczną głębią portretowanych postaci.

Kunszt i wyjątkową wrażliwość artystki widać na przykładzie jej najpopularniejszych dzieł, jak np. "Ze spaceru (dama w białej sukni)", "Dziewczynka z chryzantemami" czy "W oranżerii". Każde z nich odzwierciedla unikalny styl Boznańskiej, w którym dominuje subtelna, introspektywna atmosfera, zbliżająca jej twórczość do symbolizmu, z zachowaniem modernistycznego rysu.

"Portret kobiecy – cyganka" (1888), Muzeum Narodowym w Krakowie

To jedno z wczesnych dzieł Boznańskiej. Kobieta na portrecie, przedstawiona z melancholijnym spojrzeniem, symbolizuje nie tylko egzotykę, ale i emocjonalne odosobnienie, co jest typowe dla portretów Boznańskiej. Praca ta jest też doskonałym przykładem jej subtelnej techniki malarskiej – miękkich przejść tonalnych i oszczędnego użycia kolorów, które nadają obrazowi refleksyjny, niemal medytacyjny charakter.

"Ze spaceru (dama w białej sukni)" (1889), Muzeum Narodowe w Warszawie

Obraz przedstawia elegancka damę, ubraną w białą suknię, która wyraźnie kontrastuje z ciemnym tłem, tworząc sugestywne napięcie między światłem a cieniem. Ta gra świateł podkreśla finezję i subtelność modelki, którą Boznańska umiejętnie wydobywa, tworząc atmosferę ulotnego piękna i tajemnicy. Boznańska, eksperymentując z kolorem i fakturą, kładzie nacisk na delikatność sylwetki i gestu kobiety.

"W oranżerii" (1890), Muzeum Narodowe w Warszawie

Bohaterką tego słynnego dzieła jest kobieta otoczona bujną roślinnością. W tym dziele Boznańska szczególnie skupia się na stworzeniu atmosfery wewnętrznej ciszy i kontemplacji. Jasne światło wpadające do wnętrza cieplni kontrastuje z cienistymi fragmentami obrazu, co nadaje mu głębię i tajemniczość.

"Dziewczynka z chryzantemami" (1894), Muzeum Narodowe w Krakowie

To zdecydowanie jeden z najbardziej rozpoznawalnych obrazów Boznańskiej, który zyskał międzynarodowe uznanie. Dziewczynka trzymająca bukiet białych chryzantem wydaje się zawieszona w stanie melancholijnej kontemplacji. Boznańska z niezwykłą subtelnością oddaje atmosferę ciszy, samotności i delikatności. Chłodna paleta barw – odcienie szarości, zieleni i bieli – nadaje obrazowi niemal eteryczny, wręcz duchowy charakter. Prostota kompozycji i wyraz twarzy dziewczynki wzbudzają uczucie nostalgii i refleksji nad przemijaniem.

"Kobieta z japońską parasolką" (1892), Muzeum Narodowe we Wrocławiu

Ten obraz to doskonały przykład fascynacji Boznańskiej kulturą japońską, która była popularna w Europie na przełomie XIX i XX wieku (tzw. „japonizm”). Obraz przedstawia kobietę trzymającą misternie zdobioną japońską parasolkę, co dodaje kompozycji egzotycznego charakteru. Boznańska skupia się na grze światła i cienia oraz na wzbogacaniu kolorystyki poprzez delikatne tony, które nadają obrazowi wyrafinowaną elegancję. Kobieta wydaje się zagubiona w myślach, co jest charakterystyczne dla introspekcyjnych portretów artystki.