Strefa Czystego Transportu w Warszawie
1 lipca 2024 r. w Warszawie zaczęła działać pierwsza w Polsce Strefa Czystego Transportu. Objęła większość Śródmieścia i fragmenty otaczających je dzielnic.
W tym czasie żaden kierowca nie został ukarany mandatem za wjazd do strefy starym samochodem. Za kontrole odpowiedzialna jest straż miejska. "W okresie od 1 stycznia do 10 lutego 2025 roku ujawniono 541 pojazdów nieuprawnionych do wjazdu do strefy. Wśród nich: 513 pojazdów zarejestrowano jednokrotnie, 24 pojazdy wjechały dwukrotnie, a 4 pojazdy – trzykrotnie. Biorąc pod uwagę obowiązujące wyłączenia od przepisów, strażnicy nie stwierdzili naruszeń wynikających z niestosowania się do art. 96c Kodeksu wykroczeń" - czytamy w odpowiedzi na pytania redakcji Eska.pl.
Do końca 2024 roku straż miejska dysponowała jedną kamerą do rejestracji pojazdów nieuprawnionych do wjazdu, a od stycznia 2025 roku liczba kamer wzrosła do dwóch. Ze względów bezpieczeństwa oraz wymagań sprzętowych na terenie Strefy Czystego Transportu wyznaczono kilkanaście punktów kontrolnych, w których przeprowadzane są kontrole. Patrole odpowiedzialne za to zadanie ustawiają kamerę oraz sprzęt monitorujący w jednym z tych miejsc. Po rozpoczęciu działań strażnicy obserwują obraz z kamery na monitorze. System, połączony z bazą danych, automatycznie odczytuje numery rejestracyjne pojazdów, analizuje dane i wskazuje, czy dany pojazd jest uprawniony do wjazdu do strefy. Pojazdy nieuprawnione są oznaczane na czerwono, co stanowi sygnał dla strażników do ich zatrzymania i przeprowadzenia kontroli. Weryfikacja naruszenia przepisów następuje podczas bezpośredniej kontroli, w trakcie której sprawdzane są dokumenty pojazdu oraz przeprowadzana jest rozmowa z kierującym. Zgodnie z obowiązującymi w Warszawie przepisami, pojazdy niespełniające kryteriów Strefy Czystego Transportu mogą poruszać się po jej obszarze przez 4 dni w ciągu roku.
Aktywiści: dwie kamery to za mało, należy włączyć do systemu miejski monitoring
- Stworzenie bazy pojazdów nieuprawnionych do poruszania się po SCT przy użyciu zaledwie dwóch kamer, a następnie zatrzymanie tych, które wjadą do niej więcej niż 4 razy, graniczy z cudem. Straż Miejska, jako instytucja odpowiedzialna za egzekwowanie przepisów, powinna współpracować np. z Zarządem Dróg Miejskich i wykorzystywać istniejący monitoring miejski – w samej strefie działa ponad 200 kamer, które mogłyby wesprzeć kontrolę. Dodatkowo warto zaangażować pojazdy monitorujące Strefę Płatnego Parkowania Niestrzeżonego. Egzekwowanie przepisów SCT przy pomocy zaledwie dwóch patroli to w praktyce brak kontroli, który podważa sens całej strefy - mówi Nina Józefina Bąk, dyrektorka Clean Cities Campaign, która wraz z innymi aktywistami (przedstawicielami Polskiego Alarmu Smogowego, Fundacji Rodzice dla Klimatu, Fundacji Promocji Pojazdów Elektrycznych oraz Polskiego Stowarzyszenia Nowej Mobilności) spotkała się w stołecznym ratuszu z wiceprezydentem i dyrektorem ZDM-u.
Po spotkaniu w ratuszu aktywiści poinformowali o konkluzjach:
- Prezydent wykazał aprobatę dla postrzegania Strefy Czystego Transportu jako ważnego narzędzia poprawy zdrowia publicznego. Tomasz Mencina zaproponował regularne, comiesięczne spotkania z organizacjami w ratuszu w celu monitorowania postępów w pracach nad efektywnością strefy.
- Straż Miejska ma podwoić liczbę kamer w ciągu najbliższych miesięcy – obecnie funkcjonują jedynie dwie.
- Podczas spotkania dowiedzieliśmy się, że ZDM, działając z ramienia prezydenta, jest zaangażowany w zmiany legislacyjne mające umożliwić automatyzację kontroli strefy – podobnie jak w przypadku SPPN. Nie jest to jednak proces, którego zakończenie można obecnie przewidzieć.
- Uważam, że w tym okresie przejściowym miasto powinno wykorzystać system kamer ze skrzyżowań. W samej strefie jest ich 200. Dzięki temu łatwiej będzie można stworzyć "czarną listę" trujących aut, które wjeżdżają do SCT częściej niż dozwolone cztery razy w roku - przyznała Nina Bąk. - Bez tych zmian nie poprawi się jakość powietrza w mieście, a co za tym idzie – jakość życia również nie ulegnie poprawie - dodała Katarzyna Kalinowska z Clean Cities Campaign.
Strefa Czystego Transportu w Warszawie, zasady
Do strefy nie wjadą pojazdy z silnikiem benzynowym (w tym LPG) starsze niż 27 lat lub niespełniających normy Euro 2 i pojazdy z silnikiem Diesla (w tym LPG) starsze niż 19 lat lub niespełniające normy Euro 4.
Stołeczny ratusz przekazał, że wymagania stawiane samochodom będą systematycznie zaostrzane co dwa lata. Począwszy od 2026 r. pojazdy będą musiały podlegać następującym wymogom: pojazd z silnikiem benzynowym (w tym LPG) będzie musiał spełniać normę Euro 3 lub być wyprodukowany nie wcześniej niż w 2000 r. (tj. maksymalny wiek pojazdu w roku wdrożenia – 26 lat), a pojazd z silnikiem Diesla (w tym LPG) będzie musiał spełniać normę przynajmniej Euro 5 lub być wyprodukowany nie wcześniej niż w 2009 r. (tj. maksymalny wiek pojazdu w roku wdrożenia – 17 lat).
Urząd miasta poinformował również, że SCT w pierwszym etapie obejmie stosunkowo niewielką liczbę pojazdów, bo wymogów obowiązujących od 1 lipca nie spełnia tylko około 3 proc. pojazdów poruszających się po Warszawie.
Na stronie ZDM jest zakładka "Sprawdź swój pojazd", gdzie można tam dowiedzieć się, czy pojazd może wjechać do strefy.
W razie odmowy można starać się o wyłączenie. Osoby fizyczne, czyli mieszkańcy, muszą spełnić wymogi – mieszkać i rozliczać podatki w Warszawie, być seniorem, mieć europejską kartę parkingową, otrzymać wyłączenie dla pojazdu specjalnego lub historycznego. O wyłączenie mogą też się starać firmy mające siedzibę lub rozliczające podatki w Warszawie, mają kartę europejską lub samochód specjalny albo historyczny.
Osoby zamieszkałe w Warszawie i płacące podatki w stolicy zwolnione będą ze spełniania wymagań strefy w dwóch pierwszych etapach jej wprowadzania. Reguły SCT dotyczyć ich będą dopiero od stycznia 2028 r. – wówczas nie będą mogli poruszać się po strefie pojazdem z silnikiem Diesla starszym niż 14 lat i pojazdem benzynowym starszym niż 23 lata.
Ten wyjątek ma zastosowanie w przypadku osób, które przed 1 stycznia 2024 r. były właścicielami swoich pojazdów.
Wprowadzony zostanie również dodatkowy wyjątek dla seniorów (osób, które do końca 2023 r. ukończyły 70 lat), o ile przed 1 stycznia 2024 r. były właścicielami swoich pojazdów.
Od wymogów przewidziane są dodatkowe wyjątki. Dotyczą wyłączeń ustawowych: dla służb, pojazdów, którymi poruszają się osoby z niepełnosprawnością czy też np. dla autobusów szkolnych. Po strefie poruszać się mogą pojazdy zabytkowe i historyczne, a także specjalne jak karawan czy pomoc drogowa.
Gmina może zezwolić na okazjonalny wjazd do strefy – do wykorzystania przez cztery dni w roku. Wnioski można składać przez internet. Po spełnieniu wymagań dostaje się wirtualne wyłączenie i potwierdzenie posiadania uprawnienia do wjazdu do SCT.
Granice strefy pokrywają się z głównymi drogami i liniami kolejowymi. Wyznaczą je: al. Prymasa Tysiąclecia, Al. Jerozolimskie, Trasa Łazienkowska, al. Stanów Zjednoczonych, ul. Wiatraczna, a następnie tory kolejowe wzdłuż północnej obwodnicy kolejowej aż do al. Prymasa Tysiąclecia. Ulice stanowiące granice nie są objęte strefą.
